ΤΕΛΙΚΑ ΤΙΠΟΤΑ ΔΕΝ ΕΙΝΑI ΤΥΧΑΙΟ...

Γρἀφει ο Αναστάσιος  Γιαννάς

George Brock Chisholm

        Όπως έχουμε επισημάνει σε διάφορα άρθρα μας, μετά τον δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο, σταδιακά, άρχισε να αλλάζει το εκπαιδευτικό πνεύμα, βάσει του οποίου προηγουμένως είχαν καλλιεργηθεί ολόκληρες γενιές ανθρώπων, και άρχισαν να εμφανίζονται νέες θεωρίες πάνω στην παιδεία που διακρίνονταν για τον ελευθεριακό τους χαρακτήρα και γενικά προωθούσαν ένα κλίμα που οδηγούσε στην «αυτοδιάθεση των παιδιών», στην «απελευθέρωση» τους από διδασκαλίες ηθικού περιεχομένου και άλλα τέτοια διάφορα. Κάποιος θα μπορούσε να υποθέσει, ότι αυτό συνέβη λόγω κάποιων νέων απόψεων και εμπειριών των εκπαιδευτικών. Τελικά μάλλον είχε δίκιο ο πονηρός και πεπειραμένος Ιταλός πολιτικός  Giulio Andreotti, όταν έλεγε ότι: « Όταν σκέφτεσαι το κακό αμαρτάνεις, αλλά έτσι συχνά μαντεύεις...»

    Εντελώς τυχαία, διαβάζοντας ένα πανεπιστημιακό εγχειρίδιο ανθρωπολογίας, ανακάλυψα μία πολύ σημαντική πληροφορία, που αποδεικνύει ότι ακόμη και για  θέματα που κανείς δεν  θα το φανταζόταν, υπάρχουν ντιρεκτίβες  «άνωθεν»... Σε ένα κεφάλαιο λοιπόν, που αναφερόταν στις βιολογικές βάσεις της ανθρώπινης συμπεριφοράς και στον ρόλο που πρέπει να έχει η εκπαίδευση για την καλυτέρευσή της, ο συγγραφέας, που δεν είναι άλλος από τον παγκοσμίου φήμης ερευνητή Irenäus Εibl-Εibesfeldt, ο θεμελιωτής της ανθρώπινης ηθολογίας (Human ethology), ενός νέου κλάδου της Ανθρωπολογίας, κατήγγειλε  τις απόψεις που υποστήριζε ο  Καναδός ψυχίατρος George Brock Chisholm, ο οποίος παρακαλώ διετέλεσε  γενικός γραμματέας του Παγκοσμίου Οργανισμού Υγείας, και στην συνέχεια πρόεδρος  της Παγκόσμιας Ομοσπονδίας για την Ψυχική Υγεία. Αυτός ο κύριος λοιπόν το 1946 έγραψε και πρότεινε τα εξής απίθανα : Η επανερμηνεία και πιθανώς η κατάργηση των εννοιών του σωστού- λάθους, που υπήρξαν μέχρι τώρα στην βάση της εκπαίδευσης των παιδιών, και η αντικατάσταση της πίστης και των πεποιθήσεων του  παρελθόντος με έναν τρόπο σκέψης ευφυή και ορθολογικό,  είναι πρακτικά οι μακροπρόθεσμοι στόχοι των αποτελεσματικών ψυχοθεραπειών... Εάν ακολουθηθεί η συμβουλή να μην διδάσκεται πια στα   παιδιά  καμία ηθική και τι είναι σωστό ή λάθος, αλλά  αντίθετα να διατηρείται η πρωταρχική τους  διανοητική ακεραιότητα, γίνεται δίχως άλλο  αναπόφευκτο να αντιμετωπίσεις τις φωνές αγανάκτησης και την κατηγορία  της  αίρεσης ή εικονοκλασίας: η ίδια που εγέρθηκε εναντίον του Γαλιλαίου για τις  ανακαλύψεις του. Εάν θέλουμε να απελευθερώσουμε την ανθρωπότητα από το βάρος του «καλού και κακού» που την παραλύει, είναι αναγκαίο, οι  ψυχίατροι να αναλάβουν όλη την υπευθυνότητα...Η ψυχιατρική πρέπει σήμερα να αποφασίσει πάνω στο προσεχές μέλλον της ανθρωπότητας.»

       Εξαιρετικά! Αυτή είναι η πλήρης ανατροπή της έννοιας της παιδείας, όπως αυτή διαμορφώθηκε από όλους τους αρχαίους φιλοσόφους αλλά και τον Χριστιανικό πολιτισμό. Με αυτές τις φράσεις ο G. B. Chisholm, τίναξε στον αέρα τον Αριστοτέλη, τον Πλάτωνα, τον Πλούταρχο και όλη την κλασσική αντίληψη για τον κόσμο. Βέβαια, όταν ο αυτός ο κύριος είπε ότι μπορεί να τον κατηγορήσουν για αιρετικό, κάτι θα είχε ίσως στο μυαλό του, εφόσον οι απόψεις του, μας θυμίζουν πολύ την γνωστική αίρεση των αδαμιτών, για την οποία μιλήσαμε σε άλλα άρθρα, η οποία υποστήριζε την επιστροφή στην πρωταρχική-αδαμιαία «αγνότητα» του ανθρώπου, μακριά από κάθε είδους ηθικούς κανόνες που «μολύνουν» τον «απελευθερωμένο γνωστικό»·  γι’αυτό και μαζεύονταν  ολόγυμνοι μέσα σε σπηλιές. Παρόμοιες ιδέες είχαν αναπτυχθεί και στην Αγγλία από το 1920, με την δημιουργία κάποιων πειραματικών σχολίων. (Βλ. Η Καθημερινή,  18 Ιουλίου 2009.) «Εκπαίδευση στα βήματα του Σάμερχιλ . Με άξονα την απελευθέρωση των παιδιών, ιδρύματα στον αγγλοσαξονικό κόσμο προσφέρουν εναλλακτικές μορφές μάθησης .

μαθητές του Summerhill

      Μια φορά κι έναν καιρό πριν από πολλά χρόνια σε ένα από τα πιο όμορφα σημεία της αγγλικής εξοχής ιδρύθηκε ένα σχολείοδιαφορετικό από τα άλλα... Το Summerhill στο Suffolk, δημιούργημα του σπουδαίου Σκωτσέζου δασκάλου Alexander Neil, άνοιξε τις πόρτες του το 1921 και υπήρξε το πιο διάσημο «ελεύθερο» σχολείο στον κόσμο. Στο Σάμερχιλ η παρακολούθηση των μαθημάτων δεν είναι υποχρεωτική. Εργασίες εκτός μαθήματος, βαθμοί και εξετάσεις δεν υπάρχουν. Οι απαραίτητες διατάξεις και οι κανονισμοί για την ασφάλεια και την υγεία των μαθητών και τη ρύθμιση της κοινοτικής ζωής δεν εκδίδονται από μια αρχή, ένα συμβούλιο δασκάλων η ένα διευθυντή αλλά συζητιούνται δημοκρατικά, ψηφίζονται, καταργούνται και τροποποιούνται στις γενικές σχολικές συνελεύσεις που γίνονται κάθε εβδομάδα με τη συμμετοχή όλων των μαθητών και του προσωπικού του σχολείου. (...) «Το παιδί είναι από τη φύση του καλό», έλεγε ο ιδρυτής και διευθυντής επί σειρά ετών του σχολείου που σαν φιλοδοξία του είχε τη δημιουργία ενός χώρου όπου τα παιδιά μπορούν να ανακαλύψουν τον εαυτό τους. ..» 

Ξέχασε η αρθρογράφος να συμπληρώσει , ότι αγόρια και κορίτσια έκαναν μπάνιο στην πισίνα του σχολείου ολόγυμνα. Ακριβώς δηλαδή , οι ίδιες πρακτικές των γνωστικών του Μεσαίωνα. Όμως ας δούμε τι λένε κάποιοι από τους απόφοιτους του Σάρμεχιλ : Πιστεύω ότι κάποιος θα έπρεπε να με είχε βοηθήσει ακαδημαϊκά. Δεν είναι υπερβολή να πω ότι ήμουν αναλφάβητος όταν έφυγα από εκεί και φυσικά αυτό ήταν σοβαρό μειονέκτημα, αν και έπειτα από μερικά χρόνια έμαθα μόνος μου να διαβάζω και να γράφω». Αυτά υποστηρίζει ο Freer Spreckley, ο οποίος ήταν μαθητής στο Σάμερχιλ.  Η γυναίκα του, η Sally, ήταν δασκάλα στο Σάμερχιλ. Τα τρία παιδιά τους δεν τα έστειλαν στο ίδιο σχολείο. «Μπορούμε να τους μεταδώσουμε τις εμπειρίες μας, δεν χρειάζεται να πάνε και αυτά» λέει ο Spreckley.» (Το Βήμα, 22 Αυγούστου 1999). Και ο νοών νοείτω...

         Όμως ας ξαναγυρίσουμε στον «πεφωτισμένο ψυχίατρο», δηλαδή τον  G. B. Chisholm, διότι δεν του έφθαναν όσα είχε δηλώσει το 1946, αλλά μετά από λίγα χρόνια, το 1954 ξανακτυπά, λέγοντας τα ακόλουθα σε ένα συνέδριο για την εκπαίδευση που είχε γίνει στην Καλιφόρνια:  Για να επιτευχθεί η παγκόσμια κυβέρνηση, είναι απαραίτητο να αφαιρεθεί από τα μυαλά των ανθρώπων το ατομικό πνεύμα, η πίστη στην παράδοση της οικογένειας,στον εθνικό πατριωτισμό, και στα θρησκευτικά δόγματα.. Νομίζω ότι δεν χρειάζεται να συνεχίσω. Φυσικά, μπορείτε να φανταστείτε ποιοι ήταν οι «κύκλοι», που τον προώθησαν στις θέσεις κλειδιά που είχε καταλάβει.