Η ΑΝΑΛΥΣΗ ΤΟΥ ΚΟΜΜΟΥΝΙΣΤΙΚΟΥ ΜΑΝΙΦΕΣΤΟΥ

Η εργασία που ακολουθεί γίνεται για πρώτη φορά, όχι μόνο στην Ελλάδα αλλά και στο εξωτερικό. Ο σκοπός της είναι να αναδείξει τις γνωστικές καταβολές του κομμουνιστικού μανιφέστους που γράφτηκε από τους Κ. Μαρξ και Φ.Ενγκελς.

Γράφει ο Ιωάννης Αυξεντίου        

το εξώφυλλο της πρώτης έκδοσης

Πριν αρχίσουμε  αυτή την ανάλυση θέλουμε να επιστήσουμε την προσοχή του αναγνώστη σε  τρία  βασικά  σημεία :

Α. Τα κύρια χαρακτηριστικά της γνωστικής άποψης για την δομή των κοινωνιών ήταν τα ακόλουθα: Η απέχθεια των ιεραρχικών σχέσεων, δηλαδή η απόλυτη ισότητα μεταξύ των ανθρώπων, η κοινοκτημοσύνη(άρνηση της ιδιοκτησίας), το μίσος κατά της εκκλησίας, η κοινοκτημοσύνη των γυναικών(για παράδειγμα στα γραπτά του γνωστικού Επιφάνη), η αποστροφή για την οικογένεια και την τεκνοποιία.

Β.Το κομμουνιστικό μανιφέστο γράφτηκε το 1848, δηλαδή την περίοδο που το ρεύμα της εναντίωσης στην παράδοση ακολουθούσε το μοντέλο του διαφωτισμού και του επιστημονισμού, άρα δεν ήταν δυνατόν η αντιπρόταση στην παράδοση να ήταν ο αρχαίος γνωστικισμός  στην θρησκευτική του μορφή. Έπρεπε να διαμορφωθεί ένας υλιστικός-επιστημονικός γνωστικισμός, και αυτή ήταν η αποστολή των Μαρξ και Ένγκελς.

Γ. Η κύρια στρατηγική ή τέχνασμα των γνωστικών, ήταν να επικεντρώνονται στις αδυναμίες ενός κοινωνικού θεσμού, πχ της εκκλησίας  ή του γάμου, και πατώντας πάνω σε αυτές, να επιδιώκουν όχι την καλυτέρευση του συγκεκριμένου κοινωνικού θεσμού, αλλά  την κατάργηση του. Δηλαδή, εάν η δομή ενός σπιτιού έχει ατέλειες, δεν προσπαθούμε να τις βελτιώσουμε, αλλά καταστρέφουμε όλο το σπίτι. Αυτή είναι και η στρατηγική που ακολουθείται στο κομμουνιστικό μανιφέστο.

Δ. Η ανάλυση μας δεν θα γίνει γράφοντας εναντίον του κομμουνισμού, αλλά αντίθετα, θα εξηγήσουμε  πως θα έπρεπε να ήταν γραμμένο ένα κομμουνιστικό μανιφέστο, που δεν θα είχε γνωστικές καταβολές.

Έχοντας λοιπόν υπόψη μας αυτά τα τέσσερα σημεία, ας ξεκινήσουμε την ανάλυση μας:

Στο κομμουνιστικό μανιφέστο υπάρχει μία βασική διαπίστωση που σε γενικές γραμμές είναι σωστή: Σε όλη την ιστορία οι κοινωνίες αποτελούνταν από εκμεταλλευτές και εκμεταλλευόμενους. Πάνω σε αυτή την σωστή διαπίστωση, δομείται ένα λανθασμένο θεωρητικό οικοδόμημα. Στο πρώτο κεφάλαιο του Μανιφέστου, ο Μαρξ παραδέχεται τα εξής για την μεσαιωνική περίοδο: «….η αστική τάξη έπνιξε μέσα στο παγωμένο νερό του εγωιστικού υπολογισμού την ιερή ανατριχίλα της θρησκευτικής έκστασης, του ιπποτικού ενθουσιασμού…» Κατακρίνει δηλαδή την αστική τάξη γιατί αφάνισε το μεσαιωνικό πνεύμα. Όμως αμέσως πιο κάτω γράφει : «…Με δύο λόγια στην θέση της εκμετάλλευσης που ήταν σκεπασμένη με τις θρησκευτικές και πολιτικές αυταπάτες, έβαλε(η αστική τάξη) την ανοιχτή, την αδιάντροπη, την άμεση, τη κτηνώδη εκμετάλλευση.»Θεωρεί λοιπόν ότι αυτά που περιέγραψε προηγουμένως, δηλαδή η «ιερή ανατριχίλα της θρησκευτικής έκστασης» και το ιπποτικό πνεύμα είναι αυταπάτες . Ακριβώς εδώ βρίσκεται το πρώτο γνωστικό στοιχείο που εντοπίζουμε στο κομμουνιστικό μανιφέστο: Μία απέχθεια για την θρησκευτική λατρεία  αλλά και το ηρωικό ιπποτικό πνεύμα. Αν ο συγγραφέας του μανιφέστου δεν ήταν καταλυμένος από γνωστικές ιδέες, τότε θα είχε γράψει:  «Κρατάμε τις υψηλές αξίες της θρησκευτικής πίστης και των ιδεωδών του ιπποτισμού και απορρίπτουμε τα στοιχεία της εκμετάλλευσης που μπορεί να τις συνόδευαν». Αντίθετα αυτός εφαρμόζει  τη γνωστική τακτική που περιγράψαμε στην εισαγωγή: πατώντας πάνω στις ατέλειες ενός οικοδομήματος, βρίσκει την ευκαιρία  να απορρίψει όλο το οικοδόμημα.

Βίαιη κολλεκτιβοποίηση στην ΕΣΣΔ: παιδιά μαζεύουν πατάτες

Στο ίδιο κεφάλαιο , λίγο πιο κάτω, ο Μαρξ φανερώνει την απέχθεια του για τους αγρότες, γράφοντας: «…Η αστική τάξη υπόταξε την ύπαιθρο στην κυριαρχία της πόλης. Δημιούργησε τις μεγαλουπόλεις, αύξησε καταπληκτικά τον πληθυσμό στις πόλεις σε βάρος του αγροτικού πληθυσμού, κι έτσι λύτρωσε ένα σημαντικό μέρος του πληθυσμού από το αποβλάκωμα της αγροτικής ζωής.» Να επισημάνουμε ότι και ο Λένιν είχε την ίδια αντιπάθεια για τους αγρότες. Που οφείλεται άραγε αυτή η αντιπάθεια των περιπλανώμενων ιουδαίων στην αγροτική ζωή; Σε δύο λόγους: Πρώτον διότι οι αγρότες έχοντας έναν ισχυρότατο δεσμό με την γη τους, δεν είναι πρόσφοροι στα σχέδια κολεκτιβοποίησης , μαζικοποίησης και «κινητικότητας» των ανθρώπινων πληθυσμών. Η προσωπικότητα  του αγρότη ΄΄θωρακίζεται΄΄ από τα σύνορα της γης του. Ο δεύτερος και πιο σημαντικός λόγος, είναι ότι πάντοτε ο αγρότης θα βρίσκεται πιο κοντά από οποιοδήποτε άλλον, στο μεσαιωνικό πνεύμα. Η αγροτική ζωή συντηρεί και διεγείρει τα κοσμικά αρχέτυπα της αναγέννησης, της δημιουργίας, της κοσμικής αρμονίας, εν ολίγοις φανερώνει το χέρι του δημιουργού. Η αγροτική ζωή είναι από την φύση  της  εχθρός του γνωστικού  κοσμοπολιτισμού.

Και τώρα ερχόμαστε στην θεωρία της κατάργησης της ατομικής ιδιοκτησίας. Γράφει ο Μαρξ: «Μας έχουν κατηγορήσει εμάς τους κομμουνιστές πως τάχα θέλουμε να καταργήσουμε την ιδιοκτησία που αποχτήθηκε με προσωπικούς κόπους, την κερδισμένη με την ατομική εργασία, την ιδιοκτησία, που καθώς λένε, είναι τάχα η βάση κάθε προσωπικής ελευθερίας, ενέργειας και ανεξαρτησίας. Μιλάτε τάχα για  την ιδιοκτησία τη μικροαστική, τη μικροαγροτική, που προηγήθηκε από την αστική; αυτή την ιδιοκτησία δεν έχουμε ανάγκη να την καταργήσουμε, είναι κατηργημένη, την καταργεί κάθε μέρα η βιομηχανία.» Ωραίος  συλλογισμός! Δηλαδή επειδή ή μικρή ιδιοκτησία έχει καταργηθεί από την αστική τάξη και επειδή το προλεταριάτο μέσα στο αστικό σύστημα  δεν μπορεί να αποκτήσει ατομική ιδιοκτησία, καταργούμε εντελώς την ατομική ιδιοκτησία και… ησυχάζουμε. Το λογικό θα ήταν να υποστηρίξει ότι, εμείς οι κομμουνιστές όταν έλθουμε στην εξουσία θα δώσουμε την δυνατότητα σε όλους να έχουν μία μικρή ή μεσαία ιδιοκτησία. Γιατί λοιπόν αυτή η συνολική απόρριψη της ιδιοκτησίας; Θα το κατανοήσουμε εάν αντιληφθούμε ότι η ιδιοκτησία αποτελεί την ''άγκυρα'', την ''φωλιά'' του ανθρώπου μέσα στην υλική δημιουργία. Ακόμη και τα ζώα δεν έχουν κοινοκτημοσύνη στις φωλιές τους. Ο άνθρωπος που δεν έχει τίποτα, μοιάζει με πλοίο χωρίς άγκυρα, με δένδρο χωρίς ρίζες, είναι έρμαιο της θέλησης άλλων που μπορεί να τον μετακινούν πέρα δώθε. Η μικρή ιδιοκτησία, το σπίτι των προγονών μας, το εργαστήρι μας, το μαγαζί μας, είναι οι αναμνήσεις, είναι η προσωπική μας ιστορία, είναι η επέκταση της προσωπικότητας μας  μέσα στον υλικό κόσμο. Όμως ο γνωστικός δεν θέλει  μία ''φωλιά'' μέσα στον υλική δημιουργία διότι την μισεί, την αποστρέφεται, ο γνωστικός δεν θέλει να εκφράζεται η διαφορετικότητα των ανθρώπων, διότι μισεί την ποικιλομορφία της ύπαρξης.

Και τώρα ερχόμαστε σε μία από τις  πιο χαρακτηριστικές θεωρίες που φανερώνουν την γνωστική προέλευση των ιδεών του κομμουνιστικού μανιφέστου, την κοινοκτημοσύνη των γυναικών: Ο Μαρξ , με την δικαιολογία ότι  κάποιοι από τους αστούς απατούν τις γυναίκες  τους (λες και αυτό δεν συμβαίνει και στις τάξεις των προλετάριων) καθώς και στο ότι στην κοινωνία υπάρχει η πορνεία, προτείνει: Να αντικατασταθεί η  ανεπίσημη κοινοκτημοσύνη των γυναικών (δηλαδή το ότι κάποιοι αστοί ξελογιάζουν ο ένας την γυναίκα του άλλου) με  μία επίσημη κοινοκτημοσύνη των  γυναικών. Φυσικά  για να μπορέσει να δικαιολογήσει αυτή την θέση του, μεγαλοποιεί στο έπακρο το φαινόμενο της απιστίας  μεταξύ των συζύγων , λες και τον 19^ο αιώνα όλοι οι σύζυγοι ήταν άπιστοι. Γελοιότητες. Πράγματι, είναι σαν κάποιος να διαβάζει τα κείμενα του γνωστικού Επιφάνη τον 2^ο αιώνα μΧ,  ο οποίος παραπονιόταν γιατί : «….ο μίαν αγόμενος εχέτω, δυναμένων κοινωνείν απάντων, ώσπερ απέφηνε τα λοιπά των ζώων » δηλαδή: «αυτός που πείρε μία γυναίκα την διαφυλάττει, ενώ όλοι θα μπορούσαν να τις είχαν από κοινού, όπως δείχνουν ότι κάνουν τα άλλα ζώα.» [Σημείωση: Να μην συγχέονται τα περί κοινοκτημοσύνης κλπ στην πολιτεία του Πλάτωνα με τα αναγραφόμενα στο  κ. μανιφέστο, διότι ο Πλάτωνας δεν περιγράφει την κοινωνία μιας  πραγματικής  χώρας, αλλά σκιαγραφεί μία ιδεατή πολιτεία με στρατιωτικό-φιλοσοφική δομή. Διαφορετικό το πνεύμα και οι στόχοι.] Αντί λοιπόν ο Μαρξ να αγωνιστεί για μία κοινωνία στην οποία όλοι θα μετέχουν των υψηλών ηθικών αξιών, προτείνει την κοινοκτημοσύνη των γυναικών, πιστός στις γνωστικές καταβολές  του.

Φθάνουμε τώρα σε ένα άλλο γνωστικό ιδεολόγημα του μανιφέστου: Την κατάργηση των κοινωνικών τάξεων. Να επισημάνουμε ότι άλλο πράγμα είναι η κατάργηση των σχέσεων εκμετάλλευσης, και άλλο η κατάργηση των τάξεων, κάτι που αποτελεί μία τελείως αφύσικη και άρρωστη θέση. Παράδειγμα: είναι ποτέ δυνατόν ένας θυρωρός να αμείβεται το ίδιο με ένα ιατρό χειρούργο; Είναι επίσης ποτέ δυνατόν ο θυρωρός να έχει την ίδια κοινωνική αίγλη με τον ιατρό; Όχι βέβαια. Αυτοί λοιπόν δεν ανήκουν σε δύο φυσικά διαφορετικές τάξεις; Πως θα τις καταργήσουμε; Άλλη μία γνωστική ουτοπική ονειροπόληση του Μαρξ. Τελειώνουμε με την θεωρία της δικτατορίας του προλεταριάτου. Ο Μαρξ υποστηρίζει ότι όταν το προλεταριάτο αναχθεί σε κυρίαρχη τάξη, τότε θα επέλθει η δίκαιη κοινωνία. Ερώτημα: Ποιος μας το εγγυάται αυτό; Ο ίδιος Μαρξ γράφει ότι: « Οι ιδέες που κυριαρχούν σε μία εποχή είναι πάντα οι ιδέες της κυρίαρχης τάξης». Άρα εάν γίνει κυρίαρχη τάξη το προλεταριάτο θα γίνουν κυρίαρχες και οι ιδέες του. Εδώ τίθενται τα εξής ερωτητικά: Α. Βασισμένο σε  ποια πνευματικά εφόδια το προλεταριάτο θα δημιουργήσει ιδέες; Β. Ποιος μας εξασφαλίζει ότι όταν αυτό θα γίνει κυρίαρχη τάξη δεν θα θελήσει να εκμεταλλευτεί τις άλλες τάξεις; Γ. Και αν το σύνολο της υπόλοιπης κοινωνίας δεν εγκρίνει τις ιδέες του προλεταριάτου;

Αυτά και άλλα πολλά ερωτηματικά προκύπτουν από την ανάγνωση του κομμουνιστικού μανιφέστου, που δεν είναι τίποτα άλλο από ένα καμουφλαρισμένο, με όρους της βιομηχανικής εποχής, νέο- γνωστικό κείμενο. Αυτό όμως που πρέπει να τονιστεί, είναι ότι ιουδαίος Μαρξ  ήταν πολύ ευφυής για μην γνωρίζει τις αντιφάσεις, το παράλογο και ανεφάρμοστο των θεωριών που έγραψε στο κομμουνιστικό μανιφέστο. Άρα σε τι αποσκοπούσαν όλες αυτές οι θεωρίες του; Είναι γνωστό ότι ο Κ. Μαρξ  είχε  ασπαστεί την  γνωστική χεγκελιανή θεωρία της θέσης- αντίθεσης -σύνθεσης. Θεωρώντας λοιπόν τον καπιταλισμό ως θέση και τον κομμουνισμό ως αντίθεση, δημιουργούσε μία σύγκρουση από την οποία θα προέκυπτε μία  νέα κοινωνική κατάσταση, δηλαδή κοινωνίες αποχριστιανοποιημένες και απομαγευμένες,  με κυρίαρχες τις ισοπεδωτικές, αντί-ιεραρχικές, φεμινιστικές ιδέες, και μία ισχυρή κρατική μηχανή που θα  έλεγχε τα πάντα. Λίγο- πολύ αυτό έγινε στο ανατολικό μπλογκ, ενώ στη δύση επικράτησε μία σύνθεση καπιταλισμού και αριστερόστροφου πολιτισμού. Το τελευταίο ζήτημα που ίσως   θέσει  ο αναγνώστης, ποιοι δηλαδή μύησαν τον Μαρξ στις κομμουνιστικές νέο-γνωστικές θεωρίες, έχει απαντηθεί στο άρθρο με τον τίτλο : ΟΙ ΚΟΚΚΙΝΟΙ ΡΑΒΒΙΝΟΙ.