Η ΜΗΤΡΙΑΡΧΙΑ ΩΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΠΑΡΑΚΜΗΣ

Γράφει ο Γιώργος Παξινός
  

Ξεκινώντας, πρέπει να παρατηρήσουμε ότι ο όρος Μητριαρχία αναφέρεται σε κοινωνίες στις οποίες ισχύει το μητρογραμμικό και μητροτοπικό πλαίσιο. Δηλαδή σε κοινωνίες στις οποίες η μετάβαση της εξουσίας και των κληρονομικών στοιχείων γινόταν στα θηλυκά μέρη του σογιού και η μετάβαση της μελλοντικής οικογένειας γινόταν στο τόπο όπου έμενε η μητέρα, καθώς αυτό που μετρούσε ήταν το σόι της μητέρας. Για να πάρει λοιπόν κάποιος άντρας την εξουσία αυτό γινόταν μόνο μέσω της νύμφευσης με το θηλυκό απόγονο του σογιού.

Ως μοντέλο λοιπόν, η Μητριαρχία ερχόταν σε πλήρη αντίθεση με την Πατριαρχία και το πατρογραμμικό και πατροτοπικό δίκαιο της. Γιατί αυτό επί της ουσίας σήμαινε ότι αξία έχει καταγωγή από την πατρική γραμμή. Ως απότέλεσμα, η μετάβαση εξουσίας και κληρονομιάς στο πρωτότοκο αρσενικό παιδί και η παραμονή στο μέρος όπου βρισκόταν ο Οίκος του Πατέρα ήταν κανόνας και ιερό δίκαιο.

Είναι γεγονός βέβαια ότι αυτές οι διαφορές δεν ήταν μόνο εξωτερικές και επιφανειακές όπως προβάλουν πολλοί σύγχρονοι ανθρωπολόγοι και σεξολόγοι. Οι μητριαρχικοί πληθυσμοί ήταν περισσότερο παθητικοί και δεν μπόρεσαν να δημιουργήσουν παρά μικροπολιτισμούς όπως στην παλιά Ευρώπη πριν την έλευση των Ινδοευρωπαίων (των θεμελιωτών των λευκών εθνών) ή και σχεδόν τίποτα αξιόλογο όπως σε πολλές περιοχές της Ασίας και της Αφρικής. Στην τελευταία δε και στις υποσαχάριες περιοχές της, το μητριαρχικό μοντέλο ισχύει ακόμα σε πολλές φυλές που βρίσκονται σε σχεδόν πρωτόγονη κατάσταση.

Ο λόγος για αυτή την αδυναμία παραγωγής δυναμικών πολιτισμών εντοπίζεται στην θρησκευτική πίστη αυτών των λαών που ουσιαστικά είχαν μια στάση ζωής τελείως αποκεκομμένη από οποιαδήποτε δυναμική ή θέληση να δημιουργήσουν κάτι μεγάλο και για αυτό λάτρευαν παθητικά την φύση στο πρόσωπο της μητέρας-Μεγάλης Θεάς που συμβόλιζε τις παντοδύναμες φυσικές δυνάμεις που μας περιβάλλουν και μας υποδουλώνουν – όπως εξάλλου καταδεικνύει και ο παθητικός ρόλος των αρσενικών θεών τους που έπρεπε να  θυσιάζονται στους κύκλους των Ηλιοστασίων. Για αυτό τον λόγο -και εντός της μαρξίζουσας λογικής τους- για την ιστορικό Marija Gimbutas, τον σεξολόγο Ernest Borneman και τον θρησκειολόγο Παναγή Λεκατσά αυτές οι κοινωνίες ήταν ένα είδος ‘επίγειου παραδείσου’.

Ωστόσο αυτή η ερμηνεία είναι ανακριβής, διότι για αυτούς τους λαούς η κατάσταση αυτή δεν ήταν επιλογή αλλά βιολογικός μονόδρομος. Κατά συνέπεια ήταν πέρα από οποιαδήποτε έννοια ‘καλού και κακού’ με την σύγχρονη σημασία.

Otto Weininger

Αντιθέτως, οι πατριαρχικοί λαοί, λόγω της δυναμικότητας και της μορφής που τους χαρακτήριζε, κατάφεραν να αναπτύξουν δυναμικές και κοινότητες με βάση του Οίκους, που αργότερα θα βοηθούσαν στην οικοδόμηση των μεγάλων πολιτισμών (όπως ο Ελληνορωμαϊκός και ο σύγχρονος Δυτικός). Αυτό, από θρησκειολογικής άποψης, οφειλόταν στο πρωτεύοντα ρόλο του αρσενικού στοιχείου που εκφραζόταν από τον Πατέρα Θεό ή Πατέρα Πρόγονο που συμβόλιζε την δυναμική αρχή του ίδιου του ανθρώπου που θέλει να δαμάσει και να κυριαρχήσει στις δυνάμεις που τον περιβάλλουν και θέλουν να τον συντρίψουν. 

Στην σύγχρονη εποχή βλέπουμε μια επιστροφή των μητριαρχικών τύπων, όχι επειδή υπάρχει πραγματική βάση για την μητριαρχία αλλά λόγω εκθήλυνσης των φυσικών φορέων της Πατριαρχίας ελέω της παρακμής του Δυτικού Πολιτισμού. Είναι βέβαια γεγονός ότι υπήρχαν πάντα θηλυπρεπείς άντρες αλλά αυτοί αυξάνονται κατά τον Otto Weininger σε συγκεκριμένες εποχές, όπως για παράδειγμα στους δύο τελευταίους αιώνες. Αυτό βέβαια συνοδεύεται επίσης και από την αριθμητική αύξηση των γυναικών που θέλουν ή και μπορούν να προσαρμόζονται σε αντρικές συμπεριφορές και σε αντρικές σωματικές φόρμες, στο βαθμό βέβαια που τους επιτρέπει το φύλο τους. Όμως για να κατανοήσουμε το σύγχρονο αυτό φαινόμενο πρέπει να  πάρουμε τα πράγματα από την αρχή.

Καθημερινά λοιπόν βλέπουμε άτομα άψυχα και πολλές φορές χωρίς πολλές ενδείξεις αρρενωπότητας ή θηλυκότητας να περιφέρονται τριγύρω μας. Είναι γεγονός ότι στην σύγχρονη εποχή το ζήτημα των φύλων έχει περιέλθει σε μια τεράστια σύγχυση.

Και αυτό οφείλεται σε διάφορους παράγοντες με τρεις από αυτούς να είναι βέβαια οι κύριοι:

1) Η θηλυκοποίηση των αντρών.

2) Η ισχυροποίηση μιας περίεργης δυναμικότητας των γυναικών.

3) Ο γενικότερος αποπροσανατολισμός των παλιότερων ιδιοτήτων των δύο φύλων.

Ξεκινώντας με τον πρώτο, είναι γεγονός ότι παρατηρούμε πολλούς εκφερόμενους ως άντρες με λεπτή χροιά φωνής, με υπερβολικά ατονισμένα σώματα και γενικότερη κινησιολογία που θυμίζει ή μας μοιάζει με γυναικεία, ασχέτως του τι φοράνε και τι όχι. Είναι γεγονός ότι δεν είναι περίεργο που αυτή η θηλυκοποίηση συνοδεύεται και από μεγάλα και αυξανόμενα ποσοστά ομοφυλοφιλίας.

Εδώ όμως πρέπει να σταθούμε. Η ομοφυλοφιλία δεν έχει να κάνει με θεωρίες περί ‘γυναικών παγιδευμένων σε σώματα αντρών’ ή με πιό ‘ευαίσθητες υπάρξεις’, αλλά αντίθετα με άνδρες που βρίσκονται σε διαφορετική βαθμίδα έκφρασης του φύλου τους, μη μπορώντας (επειδή δεν δύνανται) να ανταποκριθούν σε μια κατάσταση ενεργής φύσης ή μη-παθητικής ύπαρξης. Και αυτό αφορά τους ομοφυλόφιλους ως πολιτιστικό κύμα-μόδα στην σύγχρονη εποχή, που δεν έχει καμιά σχέση με προηγούμενες και ίσως πιο υγιείς καταστάσεις του παρελθόντος, καθώς αυτοί ‘αναπαράγονται’ λόγω της αποξένωσης του ατόμου από τις πραγματικές σχέσεις των φύλων και την όλο και μεγαλύτερη ανωριμότητα στην σεξουαλική κατανόηση-συνειδητοποίησή του.

Ακόμη και η νέο-μυικότητα ή για να το αναφέρω καλύτερα o νέο-bodybuilder-ισμος, σε πολλές περιπτώσεις δεν έχει ως στόχο την επιδίωξη της καλυτέρευσης της προσωπικής σωματικής κατάστασης με σκοπό την μεγαλύτερη  ενδυνάμωση,  αλλά μια επιδειξιομανή παραφορά και ταυτόχρονα μια έλλειψη ανώτερης ευαισθησίας και καλαισθησίας που καταλήγει σε πολλές περιπτώσεις σε καταστάσεις παρακμής, όπως με τον εθισμό σε ναρκωτικές ουσίας.

Όσον αφορά τώρα την ενδυνάμωση των γυναικών αυτό οφείλεται, πέρα από την καθημερινή εκθήλυνση των ανδρών και στο σύστημα το οποίο προβάλλει και συνηγορεί  υπέρ μιας φεμινιστικής λογικής περί καταπίεσης των γυναικών και έλλειψης ίσων ευκαιριών. Κυρίως όμως στηρίζεται στην επικράτηση ενός τύπου γυναίκας που θέλει να έχει περισσότερες πρωτοβουλίες, επειδή οι άνδρες παθητικοποιούνται, και επιπρόσθετα θέλει να μιμηθεί όσο μπορεί το αρρενωπό  πρότυπο το οποίο πλέον έχουμε απαρνηθεί ως σύγχρονοι άνδρες.

Από αυτά προχωρούμε στο τελευταίο στοιχείο που είναι ο αποπροσανατολισμός των παλιότερων ιδιοτήτων των δύο φύλων. Αυτό οφείλεται στην βασική αρχή ότι η δυναμικότητα του άντρα, η Virtu του (εκ του vir=άνδρας), με συνακόλουθες αρχές αυτές της μνήμης και της ευφυΐας δεν μπορούν να αναπληρωθούν στους πατριαρχικούς πολιτισμούς με αντικατάσταση από γυναικείες μιμήσεις. Διότι πολύ απλά η γενεαλόγηση που βασίζεται στην μνήμη και η Μεγάλη Πολιτική που βασίζεται στην ευφυΐα δεν μπορούν να αναπληρωθούν από ημίμετρα. Ακόμη και αν οι γυναίκες γίνανε πιο ευφυείς ακόμη και αν γίνανε φύλακες της μνημονικής παράδοσης δεν μπορούν να στηρίξουν την πνευματικο-πολιτική υποδομή ενός λαού με την έννοια που δίνουν οι άνδρες σε αυτήν. 

Έτσι έχει δίκιο η πρώην φεμινίστρια Κριστιαν Κολλανς όταν αναφέρει στο Θέλω να γυρίσω στο σπίτι ότι ακόμη και αν ίσχυε ότι η σημαντικότητα των γυναικών στην σύγχρονη εργασία -κατά κύριο λόγο στον τριτογενή τομέα της παροχής υπηρεσιών- είναι μεγάλη, δεν μπορεί να συγκριθεί με την σημασία που έχουν οι νοικοκυρές και οι μητέρες και ούτε θα προκαλούταν μεγάλο παραγωγικό ρήγμα αν οι εργαζόμενες γυναίκες έμεναν σπίτι τους αντί να δουλεύουν.

Όταν λοιπόν στην σύγχρονη εποχή έχει γίνει σχεδόν κληρονομική η θηλυκοποίηση από γενιά σε γενιά  και η σμίκρυνση του αρσενικού πληθυσμού που φέρει ανδρικά χαρακτηριστικά, δεν μπορούμε να μιλάμε για αναβίωση της Μητριαρχίας αλλά μάλλον για το φαινόμενο της μητριαρχίας ως εκθήλυνσης των ηθών στα τελευταία στάδια ενός μεγάλου πολιτισμού.