ΟΙ ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ ΤΗΣ ΠΟΥΡΙΤΑΝΙΚΗΣ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗΣ

Άρθρο του d. Curzio Nitoglia                                                                                    

Μετάφραση: Ιωάννης Αυξεντίου

Το Αγγλικανικό Σχίσμα 

Οι Προτεστάντες της Αγγλίας, μετά το σχίσμα του Ερρίκου του Η', αποτελούνταν από ένα δίκτυο οικογενειών οι οποίες είχαν κατορθώσει να γίνουν πολύ ισχυρές οικονομικά και πολιτικά. Αυτό ασφαλώς οδήγησε σε μια κοινωνική και πολιτική κατάσταση που θα άλλαζε τη φύση του χριστιανισμού στην Αγγλία. Πριν τη Μεταρρύθμιση, τα δύο διακριτά χαρακτηριστικά του χριστιανισμού ήταν τα εξής: α) η πρωτοκαθεδρία του πνευματικού επί  του κοσμικού, δηλαδή της Εκκλησίας επί του κράτους και β) η εναντίωση της Εκκλησίας στην τοκογλυφία και στις χρηματιστηριακές δραστηριότητες. Κατά συνέπεια, ο χωρισμός της Βασιλείας από την Εκκλησία και η επιθυμία άντλησης κέρδους από την τοκογλυφία, έγιναν από τα βασικά κίνητρα για τον Αγγλικανικό επαναστατικό αγώνα. Πράγματι, ο Αγγλικανισμός, δεν μπορεί να αποκαλεστεί θρησκεία, με την ακριβή έννοια του όρου, καθώς είναι γεννημένος από την απληστία του βασιλιά Ερρίκου του Η' και από εκείνους του ευγενείς που ήθελαν να πλουτίσουν απαλλοτριώνοντας τις εκκλησιαστικές γαίες. Οι οικογένειες αυτές αργότερα θα αποτελούσαν τη συντηρητική ελίτ της Μεγάλης Βρετανίας. 

Ο Ιουδαϊσμός στην Αγγλία

Οι Αγγλικανοί όσον αφορά την οικονομία εμπνεύστηκαν από τους Ιουδαίους, που είχαν επισήμως απελαθεί από την Αγγλία το 1290, μετά το την υπόθεση του μικρού William of Norwich. Απελάσεις αυτού του τύπου συνήθως αφορούσαν τους Εβραίους που ήθελαν να εξασκούν θρησκευτικά τον Ιουδαϊσμό (μόνο 16.000 Εβραίοι εγκατέλειψαν την Αγγλία το 1290), ενώ η πλειοψηφία συνέχιζε το προηγούμενο τρόπο ζωής ως ‘Μarrani’, δηλαδή ως Κρυπτοιουδαίοι που εξωτερικά εμφανίζονταν ως Χριστιανοί. Οι Εβραίοι που παρέμειναν ως Μarrani αργότερα πρόσφεραν ένα φυσικό δίκτυο και ένα σύστημα υποστήριξης για τους άλλους Εβραίους που γύρισαν στην Αγγλία κατά την διάρκεια των επόμενων αιώνων, ξεκινώντας από την επανάσταση του Όλιβερ Κρόμγουελ. Τότε οι καιροί ήταν πια ώριμοι για τη διεύρυνση της εβραϊκής επίδρασης επί της αγγλικής κουλτούρας, με το προσωπείο ασφαλώς της μεταρρυθμισμένης ή αγγλικανικής πίστης. Η αλλαγή στην αγγλική κουλτούρα, κατά την διάρκεια αυτής της περιόδου και η προκαλούμενη ανάπτυξη της Μ. Βρετανίας ως φιλο-σημιτικό έθνος είναι κάτι το οποίο έχει επισυμανθεί από πολλούς. Η ιουδαϊκής καταγωγής ιστορικός Barbara Tuchman, παρατήρησε ότι «η Αγγλία άλλαξε κατά την διάρκεια του 16ου αιώνα, αν και δεν μπορούμε να υποδείξουμε μία ακριβή χρονολογία που ο Θεός της Παλαιάς Διαθήκης έγινε ο Θεός των Άγγλων και οι ήρωες της Παλαιάς Διαθήκης αντικατέστησαν τους αγίους του Χριστιανισμού.»

Το δόγμα 'Sola Scriptura' ως το κλειδί για την Ιουδαιοποίηση

Η  Tuchman  πιστεύει ότι ο κύριος λόγος της ιουδαιοποίησης της Αγγλίας υπήρξε η ραβινική μετάφραση της Βίβλου από τον William Tyndale, η οποία άρχισε  να εισάγεται λαθραία στην Αγγλία το 1526, μεταφερόμενη από σεφαραδίτες εμπόρους μέσα σε ψεύτικους πυθμένες βαρελιών κρασιού. Η μετάφραση της Βίβλου του Tyndale -σύμφωνα με την Tuchman– μετέτρεψε την Αγγλία σε μία ιουδαιοποιημένη χώρα μέχρι και τη στιγμή της Διακήρυξης του Balfour (το 1917), που θεμελίωσε την εβραϊκή παρουσία στην Παλαιστίνη. Διότι κάθε φορά που η Βίβλος ξεριζώνεται από το ιστορικό της πλαίσιο, γίνεται, κατά την ιστορικό,  «μία επαναστατική ζύμη εξαιρετικής βιαιότητας».

Ο  Όλιβερ Κρόμγουελ και ο Πουριτανισμός

Πορτραίτο του O.Cromwell

Αυτή η ιουδαιοποιητική τάση άνθισε ιδιαίτερα όταν ο Όλιβερ Κρόμγουελ έγινε ο δικτάτορας της Αγγλίας, καθώς όπως υποστηρίζει η Tuchman: «με τους Πουριτανούς έγινε μία εισβολή του Εβραϊσμού που μεταδόθηκε μέσω της Παλαιάς Διαθήκης». Η  Tuchman αναφέρει ότι οι Πουριτανοί  «ακολουθούσαν κατά γράμμα την Παλαιά Διαθήκη λόγω του ότι έβλεπαν σε αυτήν την αντανάκλαση των  προσώπων τους».  Επιπλέον, ο Πουριτανισμός σήμανε το τέλος της χριστιανικής ηθικής και την εισαγωγή εβραϊκών συνηθειών. Η φυσική συνέπεια της εισαγωγής των τελευταίων στην αγγλική ζωή υπήρξε η οπισθοδρόμηση της κοινωνικής ηθικής σε ένα πολύ χαμηλό επίπεδο, η οποία έλαβε χώρα στο εσωτερικό και στο εξωτερικό. 

Η πρώτη εκδήλωση αυτής της ηθικής οπισθοδρόμησης ήταν η διάδοση της φτώχειας (ιδιαίτερα κατά την Βιομηχανική Επανάσταση), φτώχεια που θα γινόταν τυπική της αγγλικής ζωής για αιώνες. «Από τα μέσα του 16ου  αιώνα» καταλήγει  η  B. Tuchman «έγινε δυνατή η συζήτηση για μία επανάσταση, μία διεθνή πολιτική κίνηση, αποφασισμένη να ανατρέψει τη μεσαιωνική εικόνα του κόσμου και να την αντικαταστήσει με κάτι το νέο». 

Από τον Ταλμουδισμό στον Καπιταλισμό

Αυτό το 'νέο' στην Αγγλία σήμαινε τη δικαιολόγηση της απληστίας και της υπερηφάνειας. Δικαιολόγηση που αργότερα θα γινόταν γνωστή ως φιλελεύθερος καπιταλισμός. Αυτός θα έφερνε στην εξουσία επαναστάτες με οικονομική επιφάνεια χάρη στην κλοπή της εκκλησιαστικής περιουσίας και αποφασισμένους να μιμηθούν τους Ιουδαίους τόσο στη θεολογία όσο και στην οικονομία. Ωστόσο, καμία από αυτές τις προόδους στο χρηματιστικό σύστημα δεν θα μπορούσε να πραγματοποιηθεί χωρίς την συνεργασία των τελευταίων και αυτή η συνεργασία έλαβε χώρα με πολλούς τρόπους. Όπως οι Εβραίοι, έτσι και οι ευκατάστατες οικογένειες υποστηρίζουν τις αιρετικές δυνάμεις στην θρησκεία και τον φιλελευθερισμό στην πολιτική. 

Στην οικονομία αυτό σημαίνει τοκογλυφία, ένα σύστημα που ο λόρδος Francis Bacon θα υπερασπιζόταν με σαφή τρόπο σε ένα από τα έργα του. Η Αγγλία έγινε μία 'δεύτερη Ιουδαία' όχι μόνον διότι διάβαζε τη Βίβλο μεταφρασμένη στα αγγλικά από ραβίνους, αλλά προπάντων διότι οι πιο σημαντικές οικογένειες της χρησιμοποιούσαν τη Βίβλο -που τώρα όλοι είχαν το δικαίωμα να ερμηνεύουν όπως θέλουν- ως δικαιολόγηση για τη συμμετοχή τους στην τοκογλυφία και διότι χρησιμοποίησαν τα οικονομικά μέσα για να εδραιώσουν την πολιτική τους εξουσία. Η ελευθερία, σε αυτό όπως και σε άλλα πεδία της ζωής, συνεπαγόταν το δικαίωμα των ισχυρών να καθορίζουν αυτό που ήταν αληθινό. Όλοι ήταν ελεύθεροι να ερμηνεύουν την Βίβλο όπως ήθελαν. Όταν πράγματι οι  αντιφρονούντες έγιναν πιο δυνατοί από την εκκλησία του κράτους, το αποτέλεσμα ήταν ο εμφύλιος πόλεμος. 

Όταν πλέον κόπηκε ο δεσμός που ένωνε την εκκλησία της Αγγλίας, αποδυναμώθηκε και ο δεσμός που συνέδεε μεταξύ τους τους Άγγλους. Παύοντας η Αγγλία να είναι μία παραδοσιακή χριστιανική χώρα έγινε ένα 'ιδεολογικό έθνος' και ευνόησε τους ξένους (όπως συμβαίνει σήμερα με την Ευρώπη του Maastricht) που υποστήριζαν την νέα κυβέρνηση ενάντια στους γηγενείς που -σχεδόν σίγουρα- θα αντιτάσσονταν σε αυτήν. Τόσο οι αντιφρονούντες όσο και οι ανυποψίαστοι παρασυρθήκαν στην ίδια ξένη παλίρροια που ευνόησε το μετανάστη έναντι του γηγενή. Ο Προτεστάντης υπήρξε, εν προκειμένω, κατεξοχήν ξένος ή άπατρις. Ακόμη και εάν ήταν ένας Πρωτο-πουριτανός στην Αγγλία, ένας Ουγενότος στη Γαλλία ή ένας Καλβινιστής στις Κάτω Χώρες, η υπακοή του πήγαινε στην σκοτεινή συνωμοσία που προερχόταν από τη Γενεύη και όχι στη χώρα καταγωγής του (όπως συμβαίνει σήμερα με τους Σιωνιστές οι οποίοι δεν ζουν στο Ισραήλ), της οποίας τα συμφέροντα ήταν πάντα χειραγωγημένα για λογαριασμό των ελίτ που ανελάμβαναν την εξουσία στις χώρες αυτές.

Το Προτεσταντικό Πνεύμα και ο Καπιταλισμός

Η Αγγλία ήταν η χώρα που θα μεταμόρφωνε την οικονομία σε ένα όπλο πολύ πιο δυνατό από όλα τα στρατεύματα του Φιλίππου της Ισπανίας. Επανάσταση για τους Aναβαπτιστές του Münster σήμαινε κομμουνισμός. Αντίθετα, στην Αγγλία σήμαινε εκείνο που θα γινόταν γνωστό όχι ως το ‘αντίθετο του κομμουνισμού’ (κομμουνισμός = κολεκτιβιστικός υλισμός), αλλά ως ‘κομμουνισμός με αντίθετο πρόσημο’, δηλαδή ένας ατομικιστικός υλισμός αντί του κολεκτιβιστικού, εν συντομία ο φιλελεύθερος καπιταλισμός.

Σημειώσεις του μεταφραστή:

Α) Να μην ξεχνάμε ότι η αδελφότητα Skull & Bones που πρακτικά καθόρισε τις γεωπολιτικές εξελίξεις του 20ου αιώνα, ιδρύθηκε από Πουριτανούς που μετανάστευσαν από την Αγγλία στη Μασαχουσέτη το 1600.            

Β) Το Πουριτανικό Φαινόμενο (το οποίο μπορεί να ταυτιστεί με το Αμερικανικό Φαινόμενο) ανέπτυξε μία ιδιαίτερη δυναμική σε όλα τα επίπεδα: στην οικονομία με τον καπιταλισμό (βλ. το ανταγωνιστικό πνεύμα, τις πολυεθνικές εταιρείες, τους μεγάλους τραπεζικούς οίκους κλπ), στην γνώση και εκπαίδευση με τα πανεπιστήμια του Harvard, του Yale κλπ που ιδρύθηκαν από Πουριτανούς, στη διεθνή πολιτική και τις γεωπολιτικές συγκρούσεις με τον παρεμβατισμό, τους 'ανθρωπιστικούς βομβαρδισμούς' και τις στρατιωτικές εισβολές για το καλό και την πρόοδο των θυμάτων. Αυτή η δυναμική οφείλεται σε μία σειρά παραγόντων που αξίζει να επισημανθούν:

1) Ο Πουριτανισμός -ως μακρινός απόγονος της γνωστικής αίρεσης των Καθαρών- είχε μία απέχθεια για τις σωματικές ηδονές που τις έβλεπε ως αιχμαλωσία σε έναν κόσμο κακά δημιουργημένο. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα μία ασκητική νοοτροπία η οποία διαμόρφωνε προσωπικότητες με μεγάλο αυτοέλεγχο και αυτοπειθαρχία. 

2) Για πρώτη φορά στη χριστιανική ιστορία, η ευαγγελική διδαχή «Και πάλι σας λέω, ευκολότερο είναι μία καμήλα να περάσει από τρύπα βελόνας παρά πλούσιος να εισέλθει στη βασιλεία του Θεού» (Ματθαίος 19:24), όχι απλώς καταργείται ή αγνοείται αλλά αντιστρέφεται. Για τον Πουριτανό, ο πλούτος αποτελεί ένδειξη της ευλογίας του Θεού, ένδειξη ότι είναι ο εκλεκτός του Θεού. Αυτή η θεώρηση οφείλεται στα Ιουδαϊκά στοιχεία που εν τέλει διαμόρφωσαν την πουριτανική πίστη και σκέψη.

3) Οι παλαιές γνωστικές ρίζες θεμελίωσαν την έλξη των Πουριτανών για την απόκτηση γνώσης, εξ ου και τα μεγάλα πανεπιστήμια της Αμερικής.

4) Μία σκληρότητα και έναν κυνισμό (βλ. ‘ο σκοπός αγιάζει τα μέσα’), προϊόν μιας ελιτίστικης νοοτροπίας, της νοοτροπίας των 'γνωστικών εκλεκτών' που έχουν δικαίωμα να μην υπακούουν στους ηθικούς νόμους που προορίζονται για τους απλούς ανθρώπους.   

5) Τη δυναμική στόφα των Αγγλοσαξόνων.

Κοινωνιολογικά, το πουριτανικό φαινόμενο θα μπορούσε να ορισθεί ως μία ΑΣΚΗΤΙΚΗ ΚΥΡΙΑΡΧΙΑΣ. Ωστόσο, σταδιακά και αρχίζοντας από τη δεκαετία του 1950, η δυναμική των WASPs (White Anglo-Saxon Protestants) άρχισε να μειώνεται, έως ότου αντικαταστάθηκε από τη δυναμική του εβραϊκού φαινομένου. Έτσι, η ΑΣΚΗΤΙΚΗ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΡΧΙΑΣ έδωσε τη θέση της στη ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΤΗΣ ΑΠΟΔΟΜΗΣΗΣ. To πως και γιατί έγινε αυτή η μεταφορά ή καλύτερα ειρηνική παράδοση της εξουσίας στις ΗΠΑ από την παραδοσιακή της ελιτ (WASPs) σε μια νεόφερτη αποτελεί ένα από τα μεγάλα παράδοξα του σύγχρονου δυτικού κόσμου.