ΑΡΙΣΤΕΡΗ ΚΑΤΑΒΑΣΙΣ

Σε αυτό το άρθρο δεν θα διαβάσετε πολιτικές αναλύσεις, ούτε θα συναντήσετε την συνήθη  ιδεολογική και πολιτική ορολογία: εδώ, γίνεται η κατάβαση στις 'αβύσσους της αριστεράς', εκείνους τους σκοτεινούς και ομιχλώδεις τόπους μέσα από τους οποίους αναδύθηκε το 'αριστερό πνεύμα', που πολύ αργότερα έγινε ιδεολογία και πολιτική. Προειδοποιούμε ότι δεν είναι ένα εύκολο άρθρο από πολλές απόψεις. Όποιος θέλει να εμβαθύνει ακόμη περισσότερο, ας μελετήσει τους συνδέσμους.

  ΟΙ ΟΦΙΤΕΣ: Ο ΟΦΙΣ ΩΣ ΑΠΕΛΕΥΘΕΡΩΤΗΣ

 Άρθρο του Massimo Borghesi

Μετάφραση-σχόλια: Ιωάννης Αυξεντίου    

Τότε θα πει και σ’ αυτούς που

θα είναι από τα αριστερά του:

 “Φύγετε από εμένα 

εσείς οι καταραμένοι…’’ 

Κατά Ματθαίον, 25:41

Είναι περισσότερο από δύο αιώνες που η δυτική κουλτούρα χαϊδεύει το κακό, το κολακεύει, το δικαιολογεί. Το αρνητικό επικοινωνεί ίλιγγο, παραλήρημα παντοδυναμίας, ανομολόγητες συγκινήσεις· φωτίζει με κοκκινωπές λάμψεις τα απαγορευμένα μονοπάτια, τις αβύσσους της νύχτας, τις παγωμένες κορυφές. Χρωματίζει τον ιδιότυπο μοντέρνο Τιτανισμό (Τιτάνες), την πρόκληση που αυτός κάνει στο Αιώνιο. Εάν ο αρχαίος Φάουστ, εκείνος του Μάρλοου, μετανοεί στο κατώφλι του θανάτου, εκείνος που ακολουθεί ζει με την ύβρη, λαχταρά την διάλυση. ‘Το σύμφωνο με τον Όφι’, όπως ονομάζει ο Mario Praz ένα από τα τελευταία βιβλία του, τώρα μονιμοποιείται και σταθεροποιείται. Ο όφις, ο ‘πειράζων’, εμφανίζεται υπό το ένδυμα του απελευθερωτή, εκείνου που ανυψώνει τον άνθρωπο πέρα από το καλό και το κακό, πέρα από τον ‘νόμο’, πέρα από τον παλαιό Θεό, εχθρό της ελευθερίας. 

Τα τελευταία διακόσια χρόνια ανακαλύπτουν «την απελευθερωτική αρχή του κόσμου, της σέκτας των Οφιτών», αρχή που επίσης εμφανίζεται, σύμφωνα με τον Gershom Scholem, στην αντίληψη που είχε ο Sabbatai Zevi για τον ‘Μεσσία’ του που παραδίδεται στους ‘Όφεις’. Αρχή που επαναβεβαιώθηκε από τον μαρξιστή Ernst Bloch στο έργο του 'Αθεϊσμός στον  χριστιανισμό', όπου ένας Χριστός-Όφις  απελευθερώνει τον κόσμο από την τυραννία του Θεού. Αλλά  και  ο  Goethe (εγγεγραμμένος στην στοά Amalia), σύμφωνα με τον Vittorio Mathieu: «είχε ακούσει να μιλούν για την σέκτα των Οφιτών». Στο 'Ο Goethe και ο προστάτης διάβολος του', ο Mathieu παρατηρεί πως στον Φάουστ ο Μεφιστοφελής είναι  η «δύναμη που κάνει να αναδυθεί από το σκότος το θετικό στον άνθρωπο.». Όπως δηλώνει ο Θεός, απευθυνόμενος στον Μεφιστοφελή στον Πρόλογο στον Ουρανό, «δεν έχεις παρά να επιδείξεις ελεύθερα, εκείνο που είσαι· δεν μίσησα ποτέ τους όμοιούς σου. Από όλα τα πνεύματα που αρνούνται, ο χλευαστής είναι εκείνος που με ενοχλεί λιγότερο. Η δραστηριότητα του ανθρώπου κάμπτεται πολύ εύκολα και αυτός θα κατέληγε ευχαρίστως σε μία απόλυτη ανάπαυση. Γι΄ αυτό του βάζω δίπλα του έναν σύντροφο που τον ωθεί να δράσει, και πρέπει, ως διάβολος, να δημιουργήσει.». Ο διάβολος τίθεται ευχαρίστως από τον Θεό ως συνεργάτης του ανθρώπου. 

Όπως σημείωνε ο Mircea Eliade: «θα μπορούσαμε να μιλήσουμε για μία οργανική συμπάθεια μεταξύ του Δημιουργού και του Μεφιστοφελή». O Goethe κάνει τον Μεφιστοφελή, δηλαδή το κακό, το ελατήριο που ωθεί προς την δράση και προς εκείνο που είναι θετικό. Πρόκειται για μια ιδέα, προορισμένη να διατρέξει πολύ δρόμο, σύμφωνα με την οποία η οδός προς τον ουρανό περνά διαμέσου της κόλασης. Ο άνθρωπος γίνεται Άνθρωπος, ζωντανός, ευφυής, ελεύθερος, μόνον γευόμενος πέρα ως πέρα την αμαρτία. Η αθωότητα της καλής ψυχής είναι, αντίθετα, αδράνεια, στάση, θάνατος. Ο Hegel, με την διαλεκτική του αρνητικού, θα δώσει ένα πολυτελές θεωρητικό ένδυμα σε αυτή την ιδέα. Ο άνθρωπος πρέπει να αμαρτήσει, πρέπει να βγει από την φυσική αθωότητα για να γίνει θεός. Αυτός πρέπει να πραγματοποιήσει την υπόσχεση του όφεως: να γνωρίσει, όπως ο θεός, το καλό και το κακό. Αυτή η γνώση «είναι η αρχή της ασθένειας, αλλά και η πηγή της υγείας, είναι το δηλητηριασμένο κύπελλο στο οποίο ο άνθρωπος πίνει τον θάνατο και την σήψη, και ταυτόχρονα η αστείρευτη πηγή της συμφιλίωσης, διότι τιθέμενος ως κακός είναι το  καθαυτό  ξεπέρασμα του κακού». 

Διαμέσου αυτής της προοπτικής η φιγούρα του επαναστάτη Αγγέλου, εκείνου που, προκαλώντας τον άνθρωπο, θα τον ανύψωνε στην ελευθερία του, αποκτά μια νέα λάμψη. Ο Μεφιστοφελής γίνεται, βήμα προς βήμα, ο ήρωας, ο σύγχρονος Προμηθέας, ο απελευθερωτής. «Χωρίς να ερευνήσουμε προς στιγμή τα βαθύτερα αίτια», έγραφε ο Roger Caillois το 1937, «διαπιστώνουμε πως ένα από τα ψυχολογικά φαινόμενα περισσότερο γεμάτο από συνέπειες των αρχών του 19ου αιώνα, είναι η γένεση και η διάδοση της σατανικής ποίησης, το γεγονός ότι ο ποιητής προσλαμβάνει ευχαρίστως το μέρος του Αγγέλου του κακού και με αυτόν νοιώθει συγκεκριμένες συνάφειες. Υπό αυτό το φως ο ρομαντισμός εμφανίζεται, εν μέρει, ως μία μεταστοιχείωση των αξιών». Από τον Λόρδο Μπάιρον στον  Αλφρέ ντε Βινύ  ‘η σατανική μυθολογία’ επεξεργάζεται  την φιγούρα  ενός ‘Αγγέλου του κακού’, επαναστάτη και εκδικητή του οποίου οι καταβολές πηγαίνουν πολύ πίσω στον χρόνο.

 

coincidentia  oppositorum

Η σύγχρονη θεοσοφία των ‘αντιθέτων’, βασισμένη στην ερμητική θεωρία της coincidentia oppositorum (σύμπτωση των αντιθέτων), οδηγεί σε μία τρομακτική ένωση μεταξύ του θεϊκού και του διαβολικού, οδηγεί στην ιδέα του διαβόλου εντός του θεού. «Συναντάμε παντού», έγραφε ο Romano Guardini το 1964, «την βασική γνωστική ιδέα ότι οι αντιθέσεις είναι πολικότητες: Goethe, Gide, C. G. Jung, Th. Mann, H. Hesse… Όλοι βλέπουν το κακό, το αρνητικό ως διαλεκτικά στοιχεία στην ολότητα της ζωής, της φύσης.». Αυτή η συμπεριφορά εμφανίζεται ήδη σε όλα εκείνα που ονομάζονται γνώση, αλχημεία, θεοσοφία. Παρουσιάζεται σε προγραμματική μορφή στον Goethe, για τον οποίο το σατανικό εισέρχεται ακόμη και στον θεό, το κακό είναι η πρωταρχική δύναμη του σύμπαντος χρήσιμη όσο και το καλό, ο θάνατος μόνον ένα άλλο στοιχείο εκείνου του όλου, του οποίου ο αντίθετος πόλος ονομάζεται ζωή. Αυτή η άποψη εκφράστηκε σε όλες τις μορφές και εισήχθηκε στην ψυχολογία από  τον  C. G. Jung.

 

Η βασική ιδέα είναι ότι η λύτρωση περνά  μέσω της απώλειας, η χάρη μέσω της αμαρτίας, η ηδονή μέσω του πόνου, η έκσταση μέσα από την διαστροφή, το θεϊκό μέσω του διαβολικού. Η γοητεία που το αρνητικό-αλληγορία του δαιμονικού-εξασκεί πάνω στην σύγχρονη κουλτούρα εξαρτάται από αυτή την ασυνήθιστη ιδέα: ότι οι οδοί του παραδείσου περνούν διαμέσου της κόλασης, και ότι  ‘Κάθοδος στον Άδη και Ανάσταση’ είναι ένα. Παραδώσου, λοιπόν, στον δαίμονα, σε μια ιδιόμορφη γνωστική αντιστροφή της ιδέας ότι το να απολέσεις τον εαυτό σου και να τον ξαναβρείς σημαίνει να ανοιχθείς στον Θεό. Σε αυτή την ανίερη συμμαχία, ο Σατανάς και ο Θεός ενώνονται στον άνθρωπο. Για αυτήν το μονοπάτι προς τα κάτω συμπίπτει με το μονοπάτι προς τα άνω. Ο Φάουστ, τώρα, δεν μπορεί πια να μετανοήσει, ούτε στο κατώφλι του θανάτου. Ο ‘Ενάντιος’ έγινε συνεργός, ‘μέρος’ του Θεού. Είναι ο δρόμος για να γίνει θεός. Η ανατριχίλα του τίποτα, της καθόδου στον Άδη, συντροφεύει την ανακάλυψη του Είναι, του Abraxas, το 'Πλήρωμα χωρίς πρόσωπο' που μένει ακίνητο στο γίγνεσθαι του κόσμου.

Σχόλια: Τα χρόνια πέρασαν και ο Abraxas, όπως λέει ένας παλαιός μύθος, όταν αποφάσισε ότι πρέπει να κατέβει στην πολιτική αρένα και να ασχοληθεί με τα γήινα και τα πεζά, δημιούργησε την ‘Αριστερά’ και την χώρισε σε δύο παρατάξεις (όφεις): τους ‘φίλους της ελευθερίας’ (οι φιλελεύθεροι) και τους φίλους της κοινοκτημοσύνης (οι μαρξιστές). Μετά έφτιαξε έναν ναό, που τον ονόμασε κοινοβούλιο, μέσα στον οποίο έβαλε την μία παράταξη να εναντιώνεται στην άλλη. (βλέπετε η αριστερά είναι φύσει αυτοδιχαστική). Η συνέχεια της ιστορίας είναι γνωστή…Η Αριστερά ζει με την ύβρη, λαχταρά την διάλυση. Πρόκειται για μία πνευματική μολυσματική νόσο νομαδικής-ανατολικής προέλευσης. Αναζητείται ακόμη το αποτελεσματικό εμβόλιο.