Άρθρο του Francesco Lamendola
Μετάφραση: Ελευθέριος Αναστασιάδης
Η λογοτεχνία της κρίσης: τι πομπώδης έκφραση! Και πως προφέρεται με στόμφο, με σεβασμό, με θαυμασμό, σαν να πρόκειται για το καλύτερο που παρήγαγε η λογοτεχνική ιστορία της Δύσης τα τελευταία χίλια χρόνια. Όταν μετά αναφέρονται τα ονόματα -Προυστ, Σβέβο, Πιραντέλλο, Κάφκα, Μούζιλ, Τόμας Μαν, Τζόυς, Γουλφ- υπάρχουν κάποιοι που φθάνουν να νοιώσουν, θα είμαστε έτοιμοι να στοιχηματίσουμε, μυστικές ανατριχίλες ευχαρίστησης, κάτι παρόμοιο με τον οργασμό. Ναι, εκείνοι ήταν συγγραφείς! Έβγαλαν τη μάσκα των αστικών προσωπείων, έδειξαν την ανουσιότητα και τη σήψη της ζωής, τη διάλυση της κοινωνίας, την αποσύνθεση όλων των αξιών. Τι μεγάλοι άνδρες!
Ασφαλώς, υπήρξαν μεγάλοι καταστροφείς. Όμως, γνώριζαν επίσης να οικοδομούν, να υποδείξουν ένα δρόμο, μία δυνατή διέξοδο, κάποια μορφή λύτρωσης; Μα τι χαζές ερωτήσεις είναι αυτές! Από πότε ένας συγγραφέας πρέπει να γίνει και δάσκαλος της ηθικής; Ποιος θα μπορούσε να απαιτήσει από αυτόν να γίνει δάσκαλος της σοφίας, να αποκτήσει τα στοιχεία ενός ιερέα ή ενός θεολόγου ή ενός μεταφυσικού· λειτουργήματα ήδη απαξιωμένα, ακόμη και στο ίδιο τους το πεδίο, πόσο μάλλον σε εκείνο της λογοτεχνίας. Όχι, αγαπητοί κύριοι: Έκαστος εφ' ω ετάχθη. Να μη δημιουργούμε σύγχυση. Ο συγγραφέας έχει ήδη την ευγενή αποστολή του: εκείνη να περιγράφει τα πράγματα όπως έχουν. Δεν είναι ίσως αρκετό; Θα μπορούσαμε να απαιτήσουμε από αυτόν κάτι άλλο; Για τα υπόλοιπα θα σκεφθεί ο πολιτικός ή ο οικονομολόγος ή ο κοινωνιολόγος να βρουν λύσεις. Και εάν θέλουμε να πάμε πολύ βαθιά, ε, τότε είναι έτοιμο το κρεβάτι του ψυχαναλυτή. Εξάλλου, δεν είναι ίσως αλήθεια ότι όλοι αυτοί -οι Κάφκα, οι Προυστ, οι Τζόυς, οι Σβέβο- βγαίνουν από το κρεβάτι του Φρόυντ, έτσι όπως οι μεγάλοι Ρώσοι μυθιστοριογράφοι του 19ου αιώνα βγαίνουν από το ‘παλτό’ του Γκόγκολ;