Τρίτη 24 Σεπτεμβρίου 2013

ΕΡΓΑΣΙΑ: Η ΥΠΕΡΤΑΤΗ ΑΞΙΑ ΤΗΣ ΣΥΓΧΡΟΝΗΣ ΕΠΟΧΗΣ


Κείμενο βασισμένο σε εργασίες  του  Massimo Fini  και του Αναστασίου  Γιαννά




Μπορείτε να κατανοήσετε πόσο σημαντική αξία θεωρείται η εργασία στην σύγχρονη εποχή, εάν σκεφτείτε ότι υπάρχουν ευρωπαϊκές χώρες,  όπως η Ιταλία, που το Σύνταγμα τους αρχίζει με μία φράση γεμάτη επισημότητα: ''Η Ιταλία είναι μία δημοκρατία βασισμένη στην εργασία''. Όμως δεν ήταν πάντα έτσι. Στην προ- βιομηχανική εποχή η εργασία ήταν εάν όχι ακριβώς μία απαξία, τουλάχιστον ένας δυσάρεστος ιδρώτας στο μέτωπο.Σε άλλους πολιτισμούς  η εργασία δεν υπήρξε ποτέ μία αξία και σε μερικούς, εκείνους που γλύτωσαν από την επίθεση της οικονομίας μας, δεν το έγινε ποτέ. Στην Ευρώπη η εργασία ανάγεται σε αξία μόνον με την βιομηχανική επανάσταση. Τόσο για τους φιλελεύθερους όσο και για τους μαρξιστές. Για τον Μαρξ  είναι η ''ουσία της αξίας'' (δεν είναι τυχαίο ότι ο Stakhanov υπήρξε ένας ήρωας της Σοβιετικής Ένωσης), για τους φιλελεύθερους είναι εκείνος ο παράγοντας που, συνδυαζόμενος με το κεφάλαιο, δίνει την φημισμένη ''υπεραξία''



 Στην φεουδαρχική και μεσαιωνική εποχή,  Ευγενής είναι όποιος δεν εργάζεται, και ο χωρικός και ο τεχνίτης εργάζονται μόνον όσο τους χρειάζεται, το υπόλοιπο είναι ζωή. [Πράγματι, στην Ευρώπη στα τέλη του μεσαίωνα οι μισές ημέρες του χρόνου ήταν εορτές, μη εργάσιμες ημέρες]. Αυτό δεν σήμαινε ότι ο χωρικός και ο τεχνίτης δεν αγαπούσαν το επάγγελμα τους-το αντίθετο, το αγαπούσαν περισσότερο, γιατί ήταν περισσότερο προσωπικό και δημιουργικό από αυτό του σημερινού βιομηχανικού εργάτη ή του υπάλληλου- αλλά δεν ήταν διατεθειμένοι να του θυσιάσουν πάρα πολύ από τον χρόνο τους. Διότι για εκείνους τους ανθρώπους η πραγματική αξία ήταν ακριβώς ''ο χρόνος''. Και, όταν εξασφάλιζαν τα αναγκαία για την ζωή, χρησιμοποιούσαν τον χρόνο για να ζήσουν και όχι για να γίνουν πλούσιοι. Φυσικά και σε εκείνους τους ανθρώπους άρεσε, όπως εξάλλου πάντα συνέβαινε στον κόσμο, ο πλούτος, αλλά σε κανέναν δεν πέρναγε από το μυαλό ότι έπρεπε να τον αποκτήσει δουλεύοντας και όχι κερδίζοντας ένα λαχείο ή ψάχνοντας για κάποιο θησαυρό.




Όπως αναφέρουν ο  Max Weber και ο Werner Sombart,  ο πλούτος διαμέσου της εργασίας είναι μία έννοια, πρωτάκουστη, που καθιερώνεται με τον ερχομό εκείνης της μεθοδικής, υπολογιστικής, ορθολογιστικής, τιμωρητικής και αυτό-τιμωρητικής, μαζοχιστικής αστικής τάξης, καθώς και από  το προλεταριάτο που την μιμείται, και από τις φιλοσοφίες που συνδέονται με αυτό. Με την βιομηχανική επανάσταση, αλλάζει και ο τρόπος με τον οποίο γίνεται αντιληπτός και νοιώθεται ο εργαζόμενος. Πριν από αυτήν, ο Κύριος, ο τεχνίτης μάστορας, ο ιδιοκτήτης του μαγαζιού, δεν θεωρούσε τους εργαζόμενους ως ένα εμπόρευμα που μπορεί να πωληθεί και να αγοραστεί και ούτε αυτοί αισθάνονταν έτσι. Ο φεουδάρχης μπορεί να θεωρεί τον  εργάτη των χωραφιών του ιδιοκτησία του, αλλά πάντα ως πρόσωπο, όχι ως πράγμα, αντικείμενο, εμπόρευμα. Η δραστηριότητα του εργαζόμενου είναι ενσωματωμένη στην προσωπικότητα του και δεν μπορεί να διαχωριστεί.




O μήνας Φεβρουάριος, μινιατούρα, 1416
Αντίθετα σήμερα το καθήκον και ο εργαζόμενος είναι ένα εμπόρευμα όπως όλα τα άλλα, γι’αυτό υπάρχει μία ''αγορά εργασίας'' έτσι όπως υπάρχει μία αγορά ζώων ή γαλακτοκομικών προϊόντων ή ρούχων κλπ (για να συγκαλυφθεί λίγο η εμπορευματοποίηση οι εργαζόμενοι αποκαλούνται σήμερα υποκριτικά ''πόροι''. Αλλά εάν είναι τέτοιοι πως και τους απολύουν με τόση προθυμία;). Εάν η εργασία είναι η υπέρτατη αξία, η ανεργία -που στην προ-βιομηχανική εποχή δεν υπήρχε γιατί σε κάθε νοικοκυριό ήταν εξασφαλισμένος ο δικός του, αν και περιορισμένος, ζωτικός χώρος- είναι το αρνητικό ομόλογο της, η απελπισία, ή φρίκη. Όμως σήμερα στις αναπτυγμένες κοινωνίες υπάρχουν εκατομμύρια άνεργοι που όμως έχουν να φάνε, να ντυθούν, κατέχουν ένα σπίτι κλπ .Το να ζεις χωρίς να εργάζεσαι -όπως είναι η περίπτωση αυτών των ανέργων- ήταν πάντα το όνειρο του ανθρώπου. Τουλάχιστον από όταν είχε το κεφάλι του. Αντίθετα αυτοί, βυθισμένοι μέσα σε μία κοινωνία της κατανάλωσης και της αφθονίας, υποφέρουν από μία δραματική απογοήτευση και αισθάνονται ταπεινωμένοι και ανάπηροι επειδή δεν μπορούν να έχουν πρόσβαση στα καταναλωτικά αγαθά που οι άλλοι κατέχουν. Όμως δεν είναι μόνον η έλλειψη  της υπερκατανάλωσης που τους κάνει να νοιώθουν έτσι, αλλά και το σύστημα που τους δημιουργεί ενοχές, τους ασκεί ψυχολογική πίεση επειδή δεν είναι όπως όλοι οι άλλοι, διότι αυτό (το σύστημα) δεν επιθυμεί ανθρώπους με πολύ χρόνο στην διάθεση τους, δεν επιθυμεί ανθρώπους που δεν ενδιαφέρονται για τα υλικά αγαθά αλλά αναζητούν την πνευματική τροφή και γαλήνη. Αν κάποιοι από αυτούς τους ανέργους ήξεραν πώς να διαθέσουν τον χρόνο τους σε αναζητήσεις πέραν των κοινωνικά κατεστημένων αξιών, θα αισθάνονταν ότι αυτοί είναι οι πραγματικοί πλούσιοι, οι πραγματικά επιτυχημένοι.




Από κάθε εποχή δεν κρατάμε τα χαμηλά και ανθρώπινα,  αλλά όλα εκείνα τα υψηλά  και εξευγενισμένα που ακόμη και ως ιδέες παρήγαγε. Έτσι λοιπόν το ιδεώδες σύστημα που το μεσαιωνικό πνεύμα δημιούργησε, μπορεί να συνοψιστεί με τις ακόλουθες φράσεις: « Δεν υπάρχει ποτέ βιασύνη στην εργασία. Δεν υπάρχει κανένα ενδιαφέρον στο να παραχθεί ένα αντικείμενο σε σύντομο χρόνο ή και πολλά να παραχθούν σ’ ένα ορισμένο χρόνο. Η διάρκεια της περιόδου παραγωγής καθορίζεται από δύο παράγοντες: απ’ τις ανάγκες της ανθεκτικότητας και της ποιότητας του προϊόντος και από τις φυσικές ανάγκες του εργαζόμενου. Η παραγωγή είναι δραστηριότητα προσώπων των οποίων η ύπαρξη πραγματώνεται στην εργασία· γι’ αυτό, αυτή (η παραγωγή) ακολουθεί τους νόμους υπάρξεων με σώμα, όπως η διαδικασία ανάπτυξης ενός δένδρου βρίσκει σκοπό και μέτρο στις εσωτερικές ανάγκες αυτών των ζωντανών υπάρξεων. Το μέγιστο ιδανικό εκείνης της εποχής, που εκφράστηκε στο ύψιστο επίπεδο τελειότητας στο θαυμαστό σύστημα του Αγίου Θωμά του Ακινάτη (San Tommaso), είναι η ατομική ψυχή που αναπαύεται επάνω στον εαυτό της και απ’ το βάθος της πραγματικότητάς της τείνει προς τον ουρανό, ως οργανικό συστατικό της ζώσας ανθρωπότητας. Σε αυτό το ιδανικό προσαρμόζεται κάθε ανάγκη και κάθε μορφή  ζωής».


Υπ. Όσοι αναγνώστες επιθυμούν να έχουν μία οπτική ''γεύση''  αυτού του ιδανικού μιας άλλης εποχής, μπορούν να απολαύσουν τα έργα των αδελφών Limbourg




Βιβλιογραφία:



Massimo fini,  C’è poco da festeggiare: il vero valore è il tempo.

Αναστάσιος  Γιαννάς,  Το γνωστικό  ρεύμα  και  η  μεταφυσική του καπιταλισμού .

5 σχόλια:

  1. Στο σημαντικότατο θέμα που θίγει η αποψινή αρθρογραφία (από τα θεμελιώδη που πρέπει να ξεκαθαρίζονται για το όποιο προτεινόμενο συνθετώτερο δόμημα), θα μου επιτρέψετε να παραθέσω εν συντομία τα κάτωθι.
    Κατ' αρχάς είναι πολύ ευκολώτερο να συλλάβει κάποιος τις δύσκολες και λεπτές ισορροπίες στις έννοιες εργασίας - απασχόλησης - ενασχόλησης - σχόλης (που ταλανίζουν από την αρχαιότητα αξιακά την πολιτική ανάλυση) εάν, είτε λόγω ηλικίας, είτε λόγω συγκυριών, έχει προσωπικά διέλθη όλα περίπου τα ενδεχόμενα δημιουργικής συμπεριφοράς (από την απλή ανειδίκευτη χειρωναξία... έως την απασχόληση σε πολύπλοκους υπολογισμούς), προκειμένου να συμμετάσχει στην παραγωγική διαδικασία.
    Μέγα θέμα βεβαίως πως ορίζεται και αξιολογείται αυτή, που χρήζει πολυσέλιδου βιβλίου για να αναπτυχθή προκειμένου να απαντηθούν σφαιρικά και κοινωνικότερα τα ζητήματα που τίθενται... αφού δεν μπορεί να κοροϊδέψει κάποιος ένα κομμάτι της προσωπικής του διαδρομής!
    Συντομώτατα μόνο θα αναφέρω πως, όπως ο εγκέφαλος αντιπροσωπεύει ένα μικρό μέρος του σώματος, έτσι και μια κοινωνία - χωρίς μηχανές - περίπου πρέπει να κατατάσσει τις δυνάμεις της, διανοητικές και χειρωνακτικές , για την παραγωγή.
    Όμως τώρα έχουμε μηχανοποιημένη - αυτοματοποιημένη παραγωγή παντού, ένα τρακτέρ κάνει την εργασία 100 εργατών γης, ανάλογα ένας τόρνος, μια μηχανή εσωτερικής καύσης, ρομπότ κλπ κλπ.
    Για να μη πλατειάσω σε ήδη έτοιμες θεωρίες υπεραξιών, τεχνολογικών αλμάτων και συνακολούθων προβλημάτων στο ζητούμενο του ποιό ανήκει σε ποιόν, γιατί και και κατά πόσο ( υπεισέρχεται και το πανανθρώπινο μέρισμα “ευτυχίας” στην ειδικότερη επιτυχία ομάδων, πχ ιατρικών ανακαλύψεων, άλλο ένα πολυσέλιδο βιβλίο!), θα εστιάσω μόνο για προβληματισμό σε μια άλλη οπτική γωνία αντίστροφης προσέγγισης: Τί χρειαζόμαστε, γιατί, πόσο και σε πλήρη συνάρτηση με την αντοχή ενός πεπερασμένου πλανήτη και μιας επίσης πεπερασμένης πολύτιμης διαδρομής διάττοντος ατομικού αστέρος... και του εκ του κειμένου “Διότι για εκείνους τους ανθρώπους η πραγματική αξία ήταν ακριβώς ''ο χρόνος''. Και, όταν εξασφάλιζαν τα αναγκαία για την ζωή, χρησιμοποιούσαν τον χρόνο για να ζήσουν και όχι για να γίνουν πλούσιοι”, δηλ το σωκρατικόν... "τους μεν φαύλους ζην του εσθίειν και πίνειν ένεκα, τους δ' αγαθούς εσθίειν και πίνειν ένεκα του ζη".
    Πολύ σημαντική και αναγκαία η απάντηση, που εκκινεί από ατομικές κατασταλάξεις (προσωπική ηθοπλαστική διαδρομή εμπειριών), αφού παράλληλα συνυπολογίσει πως ο άνθρωπος επιθυμεί το μεγαλύτερο οικονομικό αποτέλεσμα με τον λιγώτερο κόπο (φυσική διαδικασία)... αλλά και εξ αυτού του γεγονότος, με τον ένα ή τον άλλο τρόπο, το πως “προκαλείται” ο ίδιος από την αδυναμία των άλλων να τους κάνει, είτε δούλους του, είτε (πιό πολιτισμένα) καταναλωτές των “προτάσεών” του, παντί τρόπω.
    Δεν πρέπει βεβαίως να μας διαφεύγει και ο αιχμηρός παράγοντας “εξουσία”, που είναι ενστικτώδης, πρωτόγονος και, παρά την εξέλιξη του είδους, πολύ ισχυρή παρακίνηση για τους ανθρώπινους σχεδιασμούς.
    Αυτές και άλλες διαδρομές προβληματισμών, θα απασχολήσουν πολύ εφ΄ εξής την μέλλουσα σκέψη, αφού η απλή αλλά απαραίτητη ακόμη εργασία πλέον είναι διεθνής διασυνοριακή αξία και έχει δεδομένα δυναμικά χαρακτηριστικά που δεν διαφοροποιούνται σε ομάδες, κράτη, φυλές κλπ.
    Έτσι, η προστασία της εγχώριας απλής εργασίας, σε μια κατά τεκμήριο μή επαρκώς τεχνολογικά και εξειδικευτικά υπό ανάπτυξη προβληματική χώρα, είναι ένα θέμα πολιτικής στρατηγικής απόφασης που πρέπει να αποφασίσει ποιό είναι το συμφέρον του τόπου και των κατοίκων του.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Συνιστώ ανεπιφύλακτα ως σύντομο ανάγνωσμα τον "οικονομικό" του ευγενούς Ξενοφώντος, για να ξαναθυμηθούν οι παλαιοί και να "προκληθούν" οι νεώτεροι.
      Καίτοι εγράφη προ 2400 περίπου ετών, μερικά χωρία του είναι αξεπέραστα.
      Μια μόνο σημείωση, η πόλις ήταν αυτοκρατορική και επομένως είχε ξεπεράσει ζωτικά προβλήματα παραγωγής (για εκείνη την περίοδο) με τις ανθρώπινες "μηχανές" της εποχής και την περιφερειακή συνεξουσία που ασκούσε.
      Εμείς, σήμερα, ως οντότητα κρατική, πρέπει να ξεκινήσουμε από το μηδέν, εάν θέλουμε (και μας επιτρέπεται) αυτοδιαχειριστική επικράτεια χωρίς επήλυδες.

      Διαγραφή
  2. Πολύ σημαντικό άρθρο.
    Να προσθέσω ότι το ιδανικό του ελεύθερου χρόνου, της "σχόλης" , χαρακτήριζε την κυρίαρχη ιδεολογία και της αρχαίας κλασικής εποχής: ιδανικό των αρχαίων Ελλήνων ευγενών ήταν ο ελεύθερος χρόνος, ως προϋπόθεση για σωματική άσκηση και πνευματική καλλιέργεια. Η νοοτροπία αυτή πέρασε και στις λαϊκές τάξεις του Αρχαίου Κόσμου, ως ιδανικό, ως ζητούμενο.
    Η θεοποίηση της εργασίας όντως ξεκίνησε στη Νεώτερη Εποχή και, πράγματι, είναι κοινό χαρακτηριστικό τόσο του Καπιταλισμού / Φιλελευθερισμού όσο και του Μαρξισμού, καθώς και οι δύο αυτές ιδεολογίες έχουν ως κοινό παρονομαστή την πίστη ότι τα πάντα είναι Οικονομία και μόνο Οικονομία.

    ΓΡΑΚΧΟΣ

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  3. Απο τη στιγμη που ο Εβραιος τραπεζιτης διεβρωσε τα παντα και ζητα σαρκα, σαρκα θα παιρνει.

    ΑΖ

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  4. O αντικειμενικός μας στόχος ως Λευκοί εθνικιστές, ανεξαρτήτου ρεύματος και τάσης στην οποία ανήκουμε, είναι η αυτάρκεια και η ευτυχία της Φυλής μας. Έχοντας ως Λευκοί, εξελίξει σε τεράστιο βαθμό την τεχνολογία, τα εθνικιστικά κινήματα οφείλουμε να παράξουμε πολιτικές θέσεις που θα συνδυάζουν την μείωση των ωρών εργασίας των λευκών και την παράλληλη αύξηση της παραγωγής. Όπως αντιλαμβάνεστε θα πληγεί ευθέως ο γνωστός γαμψομύτης.

    STLV

    ΑπάντησηΔιαγραφή