ΣΠΕΥΔΕ ΣΤΗΝ ΙΘΑΚΗ

Δεξιοί αντι-στοχασμοί….                                        

                            

Γράφει ο Ελευθέριος Αναστασιάδης

Επτά χρονών, αρχή φθινοπώρου• πάει πολύς καιρός από τότε, αλλά, που και που, σαν όνειρο μου έρχεται στο μυαλό: Σε μια γειτονιά πολύ διαφορετική από την σημερινή, όταν ο δρόμος εμπρός από το σπίτι ήταν στρωμένος με χώμα, έπαιζα μόνος μου. Μόλις είχε σταματήσει η βροχή, δεν είχε ακόμη σουρουπώσει, και στον δρόμο, κοντά στο πεζοδρόμιο, είχαν σχηματιστεί μικρά ρυάκια. Κυλούσε γοργά το νερό περνώντας πάνω ή κάτω από μικρά λοφάκια, έκανε στροβιλισμούς όταν συναντούσε μερικές τρυπίτσες στο έδαφος και συνέχιζε το ταξίδι του. Ένας κόσμος μερικών πόντων πλάτους και μερικών μέτρων μάκρους, που όμως στην δική μου φαντασία φαινόταν σαν τον ποταμό  Αμαζόνιο, και τα λοφάκια  από χώμα σαν  τα ψηλά βουνά μιας άγνωστης ηπείρου. Τι απόλαυση, τι έξαψη να παρακολουθείς το νερό να ταξιδεύει  και να χάνεται στην στροφή του δρόμου. Αμέσως ένοιωθα την ανάγκη να ταξιδέψω και εγώ  περνώντας  δίπλα  από τα λοφάκια, τις λακκούβες, μέσα από τα μικρά υπόγεια τούνελ. Όμως μη μπορώντας να γίνω τόσο δα μικρός, έφτιαχνα μικρά χάρτινα ή ξύλινα καραβάκια και τα άφηνα  μέσα στο ρυάκι• έτσι ήταν σαν να ταξίδευα και εγώ  μέσα σε αυτά.

Τι παράξενες αισθήσεις, τι μυστήριο και τι ερωτηματικά γέμιζαν το αθώο μυαλό μου. Έτσι ξεκίνησαν τα πρώτα μου ταξίδια στους μακρινούς και μυστικούς κόσμους, ήταν τότε που άρχισα να αφουγκράζομαι τους  ψιθύρους  της  πλάσης, να νοιώθω ότι κάπου, ίσως εκεί που τέλειωνε το ρυάκι, ίσως πίσω από το δένδρο, ίσως μέσα στην μικρή λακκούβα, υπήρχε ένα ανείπωτο μυστικό. Τότε δεν μπορούσα να φανταστώ, δεν μπορούσα να υποψιαστώ καν, πόσο πόνο, πόση απόγνωση, πόση θλίψη, πόση κούραση θα είχε αυτό το ταξίδι όταν  πλέον θα γινόταν πραγματικό.  

 

«Σα βγεις στον πηγαιμό για την Ιθάκη,

να εύχεσαι να’ναι  μακρύς ο δρόμος,

γεμάτος περιπέτειες, γεμάτος γνώσεις.

Τους Λαιστρυγόνας και τους Κύκλωπας,

τον θυμωμένο Ποσειδώνα μη φοβάσαι,

τέτοια στον δρόμο σου ποτέ σου δεν θα βρεις,

αν μέν' η σκέψις σου υψηλή, αν εκλεκτή

συγκίνησις το πνεύμα και το σώμα σου αγγίζει.

Τους Λαιστρυγόνας και τους Κύκλωπας,

τον άγριο Ποσειδώνα δεν θα συναντήσεις,

αν δεν τους κουβανείς μες στην ψυχή σου,

αν η ψυχή σου δεν τους στήνει εμπρός σου.

Να εύχεσαι να’ναι μακρύς ο δρόμος…»

Να με συγχωρέσει ο ποιητής, αλλά μάλλον έκανε λάθος. Ψυχή χωρίς Λαιστρυγόνες, Κύκλωπες  και θυμωμένους Ποσειδώνες ποτέ μου δεν συνάντησα( αν βέβαια σκάψεις λίγο πιο βαθιά), και αν κάποτε, για λίγο, η εκλεκτή συγκίνηση και η υψηλή σκέψη ημέρευε τους  δικούς μου δράκοντες, τότε ξαφνικά ορθώνονταν μπροστά μου οι Κύκλωπες, οι Λαιστρυγόνες των άλλων, και συχνά, αλλοίμονο, αυτών που ήταν οι πιο…αγαπημένοι. Και όταν και αυτούς τους ξεπερνούσα, τότε η μοίρα, το γεγονός, το συμβάν, ανελέητα, κτυπούσε και  ξανακτυπούσε.

« Η Ιθάκη σ' έδωσε τ' ωραίο ταξίδι.

Χωρίς αυτήν δεν θα βγαινες στον δρόμο.

Άλλα δεν έχει να σε δώσει πια.

Κι αν πτωχική την βρεις, η Ιθάκη δεν σε γέλασε.

Έτσι σοφός που έγινες, με τόση πείρα,

ήδη θα το κατάλαβες oι Ιθάκες τι σημαίνουν. »

Το  ταξίδι ωραίο δεν ήταν, ούτε σοφός έγινα, και ίσως ευτυχώς ,γιατί έτσι κατάλαβα, αντίθετα από τον ποιητή, ότι  αν δεν υπάρχει Ιθάκη, αν η Ιθάκη δεν είναι ο σκοπός, δεν είναι το παν, δεν είναι το μυστικό που έψαχνα μέσα στο φθινοπωρινό ρυάκι των παιδικών μου χρόνων, εάν η Ιθάκη δεν είναι  η πνοή που με έφερε στην ύπαρξη, εάν δεν είναι η  ανακούφιση, η πληρότητα, τότε το ταξίδι είναι μια άχαρη, αβάσταχτα επώδυνη διαδρομή χωρίς σκοπό, χωρίς έννοια, χωρίς Λύση.

«…ήδη θα το κατάλαβες οι  Ιθάκες τι σημαίνουν»:  Εάν οι  Iθάκες είναι πολλές  και διαφορετικές  για τον καθένα μας, τότε  σημαίνει  ότι είναι χίμαιρες που μας παρακινούν σε άσκοπα ταξίδια και εξαντλητικές περιπλανήσεις που οδηγούν στο τίποτα, ή στην αυταρέσκεια μιας υποτιθέμενης  γνώσης και εμπειρίας, δηλαδή, πάλι στο τίποτα.

Δεν είναι το ταξίδι ο σκοπός. Ο σκοπός είναι το ταξίδι να οδηγήσει στην μία, την αληθινή, την  αιώνια Ιθάκη. Ευτυχισμένοι όσοι έφθασαν σε αυτήν από το πιο σύντομο δρόμο.

«…ἀλλὰ τῷ ὄντι πάλαι αἰνίττεσθαι ὅτι ὃς ἂν ἀμύητος καὶ ἀτέλεστος εἰς  Ἅιδου ἀφίκηται ἐν βορβόρῳ  κείσεται, ὁ δὲ κεκαθαρμένος  τε καὶ  τετελεσμένος ἐκεῖσε ἀφικόμενος μετὰ  θεῶν οἰκήσει» Πλάτων, Φαίδων.

 

Η  επιστροφή του Οδυσσέα στην Ιθάκη,  Gerard de Lairesse, 1719.