Ο ΜΑΡΞ ΝΙΚΗΣΕ ΚΑΙ ΚΑΤΟΙΚΕΙ ΑΝΑΜΕΣΑ ΜΑΣ

Άρθρο του Marcello Veneziani

Μετάφραση: Ιωάννης Αυξεντίου

Ο Μαρξ είναι ο φιλόσοφος που περισσότερο επηρέασε την ιστορία του 20ου αιώνα, κατέκτησε όχι μόνο την Ευρώπη αλλά και τη Λατινική Αμερική, την Ασία καθώς και μέρος της Αφρικής. Για δεκαετίες θεωρήθηκε σχεδόν σαν το Χριστό, συμπύκνωσε τις ελπίδες των μαζών και τον τρόμο των καθεστώτων, στο όνομα του έγιναν πόλεμοι, επαναστάσεις, εξολοθρεύσεις, γκούλαγκ και σχολές διανοουμένων. Μετά γκρεμίστηκε στην αποτυχία του κομμουνισμού, έδυσε με τη σοβιετικη αυτοκρατορία, επιβίωσε υβριδικός στη Μάο-καπιταλιστική Κίνα και εμφανίστηκε στα μάτια του κόσμου ως ο μεγάλος ηττημένος του Ψυχρού Πολέμου.

Είναι όμως άραγε αυτή η αλήθεια; Από χρόνια υποστηρίζω μία άλλη άποψη, αντίθετη στην κυριαρχούσα, που την παρουσίασα στο πορτραίτο που του αφιέρωσα στο βιβλίο μου ‘Ασυγχώρητοι’. Κατά τη γνώμη μου, ο Μαρξ νίκησε και κατοικεί ανάμεσά μας και αυτό δεν πρόκειται για κάτι παράδοξο. Ο Μαρξισμός, χωρισμένος από τον κομμουνισμό, είναι το κυρίαρχο πνεύμα του καιρού. Η πραγματοποίηση του σε προ-μοντέρνες χώρες όπως η Ρωσία και η Κίνα, η Καμπότζη ή η Κούβα δεν ήταν παρά μια παρέκκλιση. Ο Μαρξισμός δεν πραγματοποιήθηκε στις χώρες που υπέστησαν τον κομμουνισμό, όπου αντίθετα απέτυχε και διατηρήθηκε μέσω της αστυνομικής και ολοκληρωτικής επιβολής. Αντίθετα, πραγματώθηκε στο πνεύμα του, εκεί που γεννήθηκε και απευθύνθηκε, δηλαδή στη Δύση του προηγμένου καπιταλισμού. Δεν ανέτρεψε το καπιταλιστικό σύστημα αλλά υπήρξε ο κοινωνικός και πολιτιστικός βοηθός στο πέρασμα από την παλαιά αστική-χριστιανική κοινωνία στο νέο-καπιταλισμό, μηδενιστικό και παγκοσμιοποιημένο. Η κοινωνία των επιθυμιών και των εικονικών κόσμων πραγματοποίησε την αποστολή και τον ορισμό που ο Μαρξ έδινε στον κομμουνισμό: “είναι το πραγματικό κίνημα που καταργεί την παρούσα κατάσταση των πραγμάτων”. Στη ‘Γερμανική Ιδεολογία’, ο Μαρξ δηλώνει ότι ο υπέρτατος σκοπός του κομμουνισμού είναι η "απελευθέρωση κάθε ξεχωριστού ατόμου" από τους τοπικούς και εθνικούς, οικογενειακούς, θρησκευτικούς και οικονομικούς περιορισμούς. Όχι τις κοινωνίες αλλά τα άτομα. Ο νεαρός Μαρξ τιμά μόνον έναν άγιο και μάρτυρα στο ημερολόγιο του: τον Προμηθέα, τον απελευθερωτή της ανθρωπότητας.

Ο Μαρξ στα 'Οικονομικά–φιλοσοφικά χειρόγραφα', ελπίζει στον ερχομό του πρακτικού αθεϊσμού. Ο Μαρξισμός υπήρξε το πιο δυνατό ανάθεμα ριγμένο ενάντια στο Θεό και στο Ιερό, στην πατρίδα και στις ρίζες, στην οικογένεια και στους δεσμούς με την παράδοση, στη φύση και στα όριά της. Υποστήριζε πως εξαλείφοντας τη θρησκεία ως απατηλή ευτυχία του λαού θα απαιτηθεί η πραγματική ευτυχία. Εάν απελευθερωθούμε από το Θεό και τη θρησκεία, σύμφωνα με το Μαρξ, θα απελευθερωθούμε από την αλλοτρίωση και θα κατακτήσουμε την ευτυχία στη γη. Η σημερινή κοινωνία, άθεη αλλά καταθλιπτική, άθρησκη αλλά αλλοτριωμένη, διαψεύδει τη μαρξιστική υπόσχεση της απελευθέρωσης. Η ουτοπία μίας ελευθεριακής κοινωνίας, όπου καθένας θα ασκεί τη δραστηριότητα του ‘όποτε θέλει’, που θα εξαλείψει κάθε πίστη και θα εισάγει ‘μία επίσημη κοινοκτημοσύνη των γυναικών’, κάνει το Μαρξ έναν πρόδρομο της κοινωνίας που όλα τα επιτρέπει. Η ισοτική αρχή χάνει την προφητική της φόρτιση και πραγματοποιείται αρνητικά ως ομοιομορφία και άρνηση της αξίας των ικανοτήτων και των διαφορών. 

Η παγκόσμια καπιταλιστική κοινωνία πραγματοποίησε τις κυριότερες υποσχέσεις του μαρξισμού υπό διαφορετική μορφή, αλλά η ουσία είναι η ίδια: με την παγκοσμιοποίηση πραγματοποίησε το διεθνισμό ενάντια στις πατρίδες, με την ομοιομορφία και τη standard ομολογοποίηση γεννά παγκόσμιο εξισωτισμό, με την παγκόσμια κυριαρχία της αγοράς αναγνωρίζει την παγκόσμια υπεροχή της οικονομίας υποστηριζόμενη από τον Μαρξ, με τον πρακτικό αθεϊσμό και την αθρησκεία πραγματοποίησε τη μαρξιστική κριτική στην θρησκεία, με την απελευθέρωση από κάθε φυσικό δεσμό και παραδοσιακή τάξη πραγματοποίησε τον ελευθεριακό ατομικισμό του Μαρξ. Και όπως ήθελε ο Μαρξ, πραγματοποίησε την υπεροχή της πράξης έναντι της σκέψης. Το πνεύμα του Μαρξισμού πραγματώνεται στη Δύση, γενόμενο radical, οικονομικά φιλελεύθερο και γενετικά τροποποιήσιμο. Έχασε τους βίαιους τόνους του Μαρξισμού, το σκληρό ταξικό αγώνα του προλεταριάτου, που σήμερα αφέθηκε στις επαναστάσεις του Τρίτου Κόσμου και στα εξτρεμιστικά περιθώρια. Μεταξύ του 1858 και του 1861, ο Μαρξ δημοσιεύει στο New York Tribune μία σειρά άρθρων, μετέπειτα συλλεγμένα από την κόρη του Eleanor, υπό τον τίτλο ‘Το ανατολικό ζήτημα’, που εκδόθηκαν στην Ιταλία με τον πιο υποβλητικό τίτλο ‘Εναντίον της Ρωσίας’, με αντί-ρωσικό τόνο, φιλοαμερικανικό και φιλοδυτικό, που ευχόταν τον ερχομό του ελεύθερου εμπορίου και της radical σκέψης.

Τα τελευταία σύνορα του προλεταριάτου ξαναβρίσκονται στις ανοιχτές πόρτες για τους μετανάστες, όπου ο Μαρξισμός ξαναζεί σε μορφές καθολικό-ανθρωπιστικές, μεταφέροντας τις ξεριζωμένες μάζες από τις χώρες της καταγωγής τους για να ξεριζώσουν με τη σειρά τους τους πληθυσμούς της δύσης. Η ταξική πάλη παραδίδεται στην αντεθνική και αντιρατσιστική πάλη καθώς και στην πάλη κατά του φύλου. Ακόμη και η άμυνα για την ισότητα των προλεταριακών μαζών, παραδίδεται στην κατά προτεραιότητα προστασία των ‘διαφορετικών’ μειοψηφιών. Ο Μαρξισμός μένει ενεργός κάτω από ένα ψεύτικο όνομα.

Το τέλος του μαρξισμού, επί μακρόν αναγγελλόμενο, είναι μία περίπτωση φαινομενικού θανάτου. Ο Μαρξ, με αμερικανικό διαβατήριο, χαμογελά πονηρά κάτω από τα γένια. Ο Μαρξ νίκησε, ενώ εμείς εδώ και χρόνια εορτάζουμε την κηδεία του.