ΤΟ ΜΟΥΣΕΙΟ ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΤΗΣ ΔΡΕΣΔΗΣ: ΤΟ ΕΜΒΛΗΜΑ ΤΗΣ ΜΟΝΤΕΡΝΑΣ ΕΠΟΧΗΣ.

Γράφει ο  Θεόδωρος  Λάσκαρης

Μία σύντομη αναφορά σε  αυτό το νέο-κλασσικό μουσείο είχε γίνει σε ένα προηγούμενο άρθρο του Θεόδοτου, θεωρήσαμε όμως σκόπιμο να επεκταθούμε περισσότερο διότι οι αρχιτεκτονικές παρεμβάσεις που έγιναν  σε αυτό το 2011, το καθιστούν ένα σύμβολο της ρήξης και της ανατροπής που υπέστη το ευρωπαϊκό πνεύμα, ο ευρωπαϊκός πολιτισμός. 

Αρχικά, το 1786 ανεγέρθηκε ως οπλοστάσιο για τον Γουλιέλμο Α΄ και το 1897 μετεβλήθη σε μουσείο. Συνέχισε την λειτουργία του μέχρι το 1989 οπότε έκλεισε και ξανάνοιξε το 2011, αφού προηγουμένως είχε υποστεί το βασανιστήριο  της  μοντέρνας  αρχιτεκτονικής παρέμβασης.

Αυτό που εκπλήσσει σε αυτή την παρέμβαση δεν είναι μόνον η μοντέρνα της άποψη, αλλά το μέγεθος της καθώς και η βιαιότητα-βαρβαρότητα με την οποία επικάθεται επί της αρχικής αρχιτεκτονικής δομής. Ο ίδιος ο αρχιτέκτονας της μοντέρνας παρέμβασης, ο Ιουδαίος Daniel Libeskind, γράφει ότι με αυτό το έργο του ήθελε να σηματοδοτήσει την «ρήξη με ένα αυταρχικό παρελθόν, ένα άνοιγμα στην δημοκρατία». Οι τυπικές βλακώδεις φράσεις με τις οποίες ένας ξεριζωμένος κοσμοπολίτης,  αιτιολογεί το έργο του όταν απευθύνεται  στο  ευρύ κοινό. Πίσω όμως από αυτές τις φράσεις, κρύβεται ο πραγματικός σκοπός αυτών των μοντέρνων αρχιτεκτονικών παρεμβάσεων.

O Daniel Libeskind και το "δημιούργημα" του

Όπως είχαμε αναφέρει σε κάποιο άλλο άρθρο, ο μεγάλος ιστορικός της τέχνης Hans Sedlmayr (1896-1984), μας δίνει σημαντικές πληροφορίες για την προέλευση του ρεύματος της μοντέρνας τέχνης: Οι  αλλαγές πού,  απ΄ την αρχή της μοντέρνας τέχνης, παρήχθησαν σε αυτήν και μέσω αυτής, έχουν την σπουδαιότητα μιας επανάστασης μιας επανάστασης που όμοιά της  δεν είχε  γίνει ποτέ έως τότε. Εξάλλου θα ήταν παράξενο εάν τα πράγματα πήγαιναν διαφορετικά  εάν σε μία εποχή, στην οποία όλες οι ζωτικές, πνευματικές και κοινωνικές σχέσεις ανατράπηκαν  εκ  θεμελίων, μόνον η τέχνη να έμενε ουσιαστικά ανέγγιχτη από αυτές τις ανατροπές. Αυτή η επανάσταση είναι ένα ολοκληρωμένο γεγονός. Ακόμη και εάν δεν εμβαθύνουμε στην ουσία του, φαίνεται αμέσως ότι αυτή σηματοδοτεί μία ρωγμή όχι μόνον με όλο το Ευρωπαϊκό παρελθόν αλλά γενικά με όλο το παρελθόν της τέχνης. Οι υπέρμαχοί της το γνώριζαν καλά,  το αναγνώρισαν, το επιθύμησαν, το προκάλεσαν, και, μέσα στην ευφορία της παγκόσμιας επανάστασης, το διακήρυξαν ανοικτά : «Εμείς είμαστε οι καταστροφείς της Ευρώπης», έλεγε  ο Louis Aragon, ένας απ' τους πατέρες του σουρεαλισμού, μέλος του Γαλλικού κομμουνιστικού κόμματος, παντρεμένος με την Ιουδαία Elsa Yurievna Triolet.

Βέβαια, πρέπει να πούμε ότι ο  άλλος αρχιτέκτονας του μοντέρνου, ο Le Corbusier, κάθε άλλο παρά αριστερές ιδέες είχε. Βλέπετε η ''γνωστική νοοτροπία'' σύνορα δεν γνωρίζει: για παράδειγμα, στο καλλιτεχνικό κίνημα του Φουτουρισμού το οποίο είχε ''προοδευτικούς και τεχνολογικούς οραματισμούς'', σε σημείο που ένας από τους  εμπνευστές του,  ο ποιητής Φιλίππο Τομάζο Μαρινέτι, να δηλώνει πως «ένα αυτοκίνητο που τρέχει είναι ωραιότερο από τη Νίκη της Σαμοθράκης», συμμετείχαν και άτομα που ήταν κοντά στην  φασιστική  ιδεολογία. (αυτό το γεγονός καταδεικνύει την πολυπλοκότητα και το πολυδιάστατο της αντι-παραδοσιακής εκτροπής). Ένας άλλος Φουτουριστής αρχιτέκτονας έλεγε το 1916: «Αισθανόμαστε ότι δεν είμαστε πια άνθρωποι των καθεδρικών ναών, των ανακτόρων, των μεσαιωνικών κτηρίων, αλλά των μεγάλων ξενοδοχείων, των σιδηροδρομικών σταθμών, των τεράστιων  δρόμων, των κολοσσιαίων  λιμανιών, των  σκεπαστών αγορών(…)Πρέπει να εφεύρουμε και να ξαναχτίσουμε την φουτουριστική πόλη σαν ένα τεράστιο θυελλώδη ναυπηγείο[...] Το σπίτι  από  τσιμέντο, γυαλί, σίδερο…»

Το  όνειρο  του Louis Aragon  για την καταστροφή της παλαιάς Ευρώπης (προσοχή, σε αυτό το άρθρο δεν μιλάμε μόνον για αρχιτεκτονική),  ορισμένοι κύκλοι  το έβλεπαν για πολλά χρόνια κάθε φορά που πήγαιναν για ύπνο. Και κάθε πρωί, με την αυγή, στρωνόντουσαν στην δουλειά για να το  πραγματοποιήσουν. Και όπως δυστυχώς διαπιστώνουμε καθημερινά, το όνειρο αυτό  έγινε τελικά πραγματικότητα.

Αachen, παλαιά πόλη της Γερμανίας.

Όπως η καρδιά αυτού του νέο-κλασσικού κτηρίου λαβώνεται από το τεράστιο μεταλλικό λεπίδι, έτσι και οι καρδιές μας αισθάνονται  λαβωμένες  όταν περπατώντας στους δρόμους της Αθήνας, της Ρώμης, του Παρισιού, του Λονδίνου, συναντούμε  μορφές, εικόνες, ήχους, ''ατμόσφαιρες'' τόσο ξένες από  όλα εκείνα που διαβάσαμε  μέσα στα λαμπρά έργα της κλασσικής ευρωπαϊκής λογοτεχνίας, από όλα εκείνα που τα μάτια μας είδαν μέσα στους πίνακες των μεγάλων ευρωπαίων ζωγράφων, τόσο ξένα από εκείνη την μεγαλειώδη και βαθιά  αίσθηση που νοιώθουμε όταν βαδίζουμε ανάμεσα στα εναπομείναντα  παλαιά  κτήρια των ιστορικών κέντρων των μεγάλων αυτών πόλεων.

Τα  τερατουργήματα που είναι διεσπαρμένα στις ευρωπαϊκές πόλεις έχουν και μία άλλη χρήση, αυτή της σφραγίδας, του μαρκαρίσματος: όπως τα ζώα με τα ούρα τους οριοθετούν την περιοχή τους, έτσι και οι ''άρχοντες της αποδόμησης'', δηλώνουν την επικυριαρχία τους επί του πολιτισμού.

Αυτό που εκπλήσσει, για να πω την αλήθεια όχι και τόσο, είναι σιωπή που τηρείται  ή ακόμη και η αποδοχή τέτοιων αρχιτεκτονικών εκτρωμάτων, τέτοιας αισθητικής αθλιότητας, από μεγάλο μέρος των διανοουμένων, των πολιτικών, αλλά και του κοινού. Τελικά, αυτός ο ''κόσμος της δημοκρατίας''  είναι τόσο  εύπιστος, τόσο  αντιαισθητικός, τόσο ανόητος, που ο Ιουδαίος Daniel Libeskind  δικαίως  του αφιέρωσε αυτό  το  ''αρχιτεκτονικό έργο'' του.