Η ΕΛΞΗ ΠΡΟΣ ΤΑ ΑΡΙΣΤΕΡΑ ΚΑΙ Η ΜΕΤΑΦΥΣΙΚΗ ΤΟΥ ΧΩΡΟΥ

Γράφει ο Αναστάσιος Γιαννάς

  

Η Γαλλικη Εθνοσυνέλευση, 1789

Όταν ερευνούμε την βαθύτερη φύση ενός φαινομένου, προτού να στραφούμε  στα διάφορα θεωρητικά  κατασκευάσματα που επιχειρούν να το ερμηνεύσουν, είναι εύστοχο να ακούσουμε τι λέει ο χώρος μέσα από τον οποίο προήλθε αυτό το φαινόμενο. Αφού λοιπόν το θέμα μας είναι η μεταφυσική της Αριστεράς, νομίζω ότι ο χώρος στον οποίο πρέπει να αποταθούμε , είναι αυτός του Ιουδαϊσμού: Ο Jacob Taubes, μπορεί να θεωρηθεί κάτοχος μιας διπλής γνώσης. Σαν ραββίνος που ήταν, πράγματι, γνώριζε τη μυστικιστική παράδοση του Ιουδαϊσμού. Όντας καθηγητής στο Πανεπιστήμιο του Harvard, ήταν άριστος γνώστης της φιλοσοφίας και της ερμηνευτικής. Ήταν λοιπόν ο πιο κατάλληλος, για να απαντήσει σε ένα ερώτημα, στο οποίο οι «επιφανειακοί» ιστορικοί, ως συνήθως,  έδιναν μία απάντηση, με την οποία απλώς περιέγραφονται τα γεγονότα, χωρίς να αναλαμβάνεται προσπάθεια διείσδυσης  στη βαθύτερη σημασία τους.

Η ερώτηση ήταν η εξής: Γιατί οι ριζοσπαστικοί-επαναστάτες και οι μασώνοι φιλελεύθεροι ονομάστηκαν αριστεροί; Η απάντηση των ιστορικών της ‹‹επιφάνειας›› ήταν πως η ονομασία προήλθε από την θέση την οποία διάλεξαν στα έδρανα, όταν το 1789 συνήλθε η Γαλλική Εθνοσυνέλευση. Ως συνήθως, οι απλές ή, μάλλον, απλοϊκές και –δήθεν- ορθολογικές απαντήσεις ηρεμούν τον κόσμο, τον καθησυχάζουν, τελικώς τον ικανοποιούν, αλλά κρύβουν την ουσία.

Ο ραββίνος Jacob Taubes λοιπόν, στο γνωστό έργο του Abendlandische Eschatologie(=«Δυτική εσχατολογία», που  ήταν η διδακτορική του διατριβή),  δίνει την ακόλουθη εξήγηση, όντας ο ίδιος υποστηρικτής της αριστεράς: «Και...το ότι εδώ δεν πρόκειται για μία παραξενιά της γνώσης, αλλά για ένα βασικό στοιχείο της γνωστικής εξέγερσης (όπως γενικά λέγεται το ριζικό ΠΑΘΟΣ της επανάστασης) φαίνεται καθαρά από τη σύγκριση με τις σύγχρονες τάσεις που διεκδικούν τον όρο «αριστερά» - παρόλο που, ή μάλλον ακριβώς διότι ότι σε όλες τις γλώσσες αυτός ο όρος έχει μία δυσοίωνη και αρνητική έννοια. Είναι αυτονόητο ότι δεν [είναι λόγω] εξωτερικών και τυχαίων αιτίων, όπως για παράδειγμα η θέση των εδράνων στο κοινοβούλιο, που τα σύγχρονα ρεύματα διάλεξαν για τον εαυτό τους το λάβαρο της αριστεράς. Το κάνουν διότι δέχονται θετικά όλα αυτά που ο κόσμος απορρίπτει σαν αριστερά ακριβώς με την γρουσούζικη έννοια που έχει ο όρος.»  Πράγματι  λοιπόν, σε όλες τις γλώσσες ο όρος αριστερά έχει μία δυσοίωνη έννοια: Στα ιταλικά, η έκφραση cose sinistre σημαίνει καταχθόνια πράγματα· ακριβώς  το ίδιο στα γαλλικά και τα  αγγλικά : sinistré και sinister.

ο οιωνοσκόπος ερμηνεύει το πέταγμα των πουλιών

Στον Όμηρο διαβάζουμε για τον καλό οιωνό: ‹‹Σαν είπε αυτά (ο Αίας), πέταξε από τα δεξιά σημαδιακό πουλί, ένας αετός… κι αμέσως κραύγασε των Αχαιών το πλήθος, παίρνοντας θάρρος για το καλό σημάδι.›› (Ιλιάδα, Ν, στ.820.) Και για τον κακό οιωνό: ‹‹Αυτά λαλούσαν κι έλεγαν εκείνοι ανάμεσό τους· ως τόσο του Τηλέμαχου τοιμάζαν οι μνηστήρες   το τέλος και τη μοίρα του. Όμως από τα αριστερά τους φάνη αψηλοπέταχτος αϊτός κρατώντας περιστέρα. Και τότ' ο Αμφίνομος αυτό ξαγόρεψέ τους κι είπε· “δε θα μας έβγη τυχερός αυτός, καλοί μου φίλοι, ο φόνος του Τηλέμαχου’’.›› (Οδύσσεια, Υ, στ. 240.) Πανάρχαιοι συμβολισμοί είναι αυτοί και αρχετυπικές διαδικασίες, που καταδεικνύουν την ύπαρξη μίας μεταφυσικής του χώρου.

Μέσα στην υπερκόσμια διάσταση, πράγματι, υπάρχουν δύο κατευθύνσεις ή θέσεις: Η Δεξιά· Και ανελθόντα εις τους Ουρανούς και καθεζόμενον εκ δεξιών του Πατρός», όπου εδρεύουν η αλήθεια και η σωτηρία, και η Αριστερά:« θα θέσει τα μεν πρόβατα εις τα δεξιά του τα δε ερίφια εις τα αριστερά» (Ματθ., κε΄33), στην οποία εδρεύουν το ψεύδος και η εωσφορική μανία. Η αντίθεση  μεταξύ αυτών των δύο πόλων αντανακλάται, μέσω της αρχετυπικής μνήμης,  και στο κοσμικό γίγνεσθαι -με αποτέλεσμα οι πρωταγωνιστές των θρησκευτικών και κοινωνικών διαδικασιών να  επιλέγουν τη μία ή την άλλη από αυτές τις δύο κατευθύνσεις ή πόλους, ανάλογα με την εσωτερική τους θετική η αρνητική κλίση. Οι γνωστικοί λοιπόν, επέλεξαν την αριστερή οδό και την κληρονόμησαν στους απογόνους τους, δηλαδή στους εμπνευστές της  «Αριστεράς και της προόδου.»

Η σύναξη των Αγγέλων-Πολεμιστών, W.Turner

Η μεταφυσική της Δεξιάς και της Αριστεράς είναι τόσο βαθιά, ώστε ο  Άγιος Ιωάννης ο  Σιναΐτης στην Κλίμακα,  να διατυπώσει την απορία: ‹‹Τι σημαίνει η δεξιά του Αιτίου (= Πατρός), στάσις και καθέδρα του Χριστού;›› Απάντηση δεν πρόκειται να δοθεί, γιατί: ‹‹Είναι αδύνατον να διδαχθή ακοή ανθρώπου αυτά τα μυστήρια.››

Ενώ λοιπόν, στην γλώσσα, στην μυθολογία, στις παραδόσεις των λαών και στον θρησκευτικό συμβολισμό, οι έννοιες της Δεξιάς και της Αριστεράς διατηρούν την αρχετυπική τους σημασία, στην κοσμική ζωή υπέστησαν αντιστροφή και διαστρέβλωση: Η Αριστερά προσέλαβε  την εικόνα του αγαθού, ενώ η αστική  δεξιά υιοθετώντας τον καπιταλισμό, διαστρέβλωσε την εικόνα της πραγματικής  Δεξιάς. Είναι η σπηλιά του Πλάτωνα, μέσα στην οποία οι άνθρωποι αδυνατούν να δουν την πραγματική φύση των πραγμάτων, και βλέπουν μόνον τις παραμορφωμένες σκιές τους. Είναι το θέατρο σκιών, όπου όλοι είμαστε θεατές και χειροκροτητές.      

                                                                                

Και μη θαρρείτε ότι  όσοι κατόρθωσαν να δουν την αληθινή φύση των όντων μπορούν ευχερώς να τη μεταδώσουν σε άλλους. Ο Πλάτων προειδοποιεί: ‹‹ Και αυτόν που θα επιχειρήσει να τους λύσει [τα δεσμά] και να τους ανεβάσει [σε ψηλότερα επίπεδα ύπαρξης], εάν τους δινόταν ακροθιγώς [έστω] η ευκαιρία να… τον σκοτώσουν, δεν θα τον σκότωναν;››