BΙΒΛΙΟΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ: ΣΤΟΧΑΣΜΟΙ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ ΣΤΗ ΓΑΛΛΙΑ.

Γράφει ο Βαρώνος Μυνχάουζεν

Το εξής βιβλίο είναι έργο του, ιρλανδικής καταγωγής, Βρετανού πολιτικού του δεκάτου ογδόου αιώνα Edmund Burke, που στη γλώσσα γραφής του, την αγγλική, τιτλοφορείται: “Reflections upon the Revolution in France” (η βιβλιοπαρουσίαση έγινε βάσει του πρωτοτύπου αγγλικού κειμένου, το βιβλίο κυκλοφορεί και στα ελληνικά). Το βιβλίο όμως αυτό δεν είναι ακριβώς μία ιστορική μελέτη: πρόκειται για την προσωπική αλληλογραφία του αγαπητού Εδμούνδου με έναν φίλο του Γάλλο, μέλος της εθνικής συνέλευσης και νέο στην ηλικία. Το γράμμα αυτό ήταν το αποτέλεσμα της προτροπής του νεαρού για το πώς βλέπει ο σεβαστός εκείνος ηλικιωμένος την κατάσταση μετά την επανάσταση στην αντίπερα χώρα του καναλιού της Μάγχης. Το σύγγραμμα αυτό ήταν η έκφραση φόβων εκ μέρους του Ιρλανδού για το μέλλον της Γαλλίας. Ως γίνεται συνήθως σε εποχές νεωτερισμών, η απάντηση του Μπερκ τον έριξε από την υπόληψη των περισσοτέρων ανθρώπων της εποχής του. Όταν όμως η ελπίδα αποδεικνύεται φρούδα, αυτοί που προειδοποιούσαν και τιμωρήθηκαν για αυτό, εξυψώνονται σε ύψη, ακόμα ψηλότερα από το έδαφος όπου ήταν πριν. Άμα ο Έντμουντ Μπερκ είχε ζήσει λίγα ακόμα χρόνια θα είχε δει τις φοβίες και ανησυχίες του όλες να πραγματοποιούνται, και θα μπορούσε να ασκήσει δριμύ κριτική εναντίον των φερέλπιδων πιστών του λαμπρού  μέλλοντος. Το βιβλίο προειδοποιεί, σχεδόν προφητικά, για το ζοφερό παρών στο οποίο βρίσκεται σήμερα η Ευρώπη και οι λαοί της, καθώς και καθ' όλη την πορεία του αιματηρού εικοστού αιώνα.

Από ό,τι μπορεί, μέσω της εισαγωγής να γίνει κατανοητό, το έργο τούτο προμηνύεται συγκλονιστικό· καλό είναι να σημειωθεί η θαυμάσια χρήση της αγγλικής γλώσσας του Μπερκ, για τους γνώστες της γλώσσας αυτής. Αυτό όμως που ενδιαφέρει, είναι τι και πως το προέβλεψε ο συγγραφέας του βιβλίου τούτου. Προφανώς και δεν μιλάμε για προφήτη με θεία έμπνευση, αλλά για άνθρωπο με θείο δώρο: αυτό της παρατήρησης.

 

Ο Μπερκ, έβλεπε ότι ήταν μπροστά του, άκουγε ότι γινόταν γύρω του, διάβαζε ό,τι  κυκλοφορούσε, αλλά πολύ παραπάνω, παρατηρούσε και έκανε με το μυαλό του μία απλή επεξεργασία. (ότι κάνει και το μπλογκ, δηλαδή.) Πρόσεξε ότι η επανάσταση δεν έγινε για το άδειο στομάχι των Γάλλων, το οποίο δεν έμενε παραπονεμένο, αλλά για την εγκαθίδρυση της δημοκρατίας. Αντιπροσώπευση όμως ήδη εκείνος ο λαός είχε, αντιπροσώπευση τριών βουλών: λαϊκών, ευγενών και κληρικών με ίσα μέλη η καθεμία, χωρίς την ύπαρξη κομμάτων. Ένας άλλος λόγος ήταν κατά τους επαναστάτες η βαναυσότητα του βασιλιά, ο οποίος ήταν ο πιο μαλθακός και ήπιος βασιλιάς που είχε την τύχη να έχει η Γαλλία. Ένα από τα λιγοστά του κατορθώματα ήταν ότι διπλασίασε τα μέλη της βουλής των λαϊκών από τριακόσια σε εξακόσια . 

Μετά ο Μπερκ καταπιάνεται με τις κατηγορίες των Ιακωβίνων εναντίον της εκκλησίας και τη στόχευση της περιουσίας της, της οποίας η δημευση γίνοταν αντιληπτή ως η λύση σε όλα τα προβλήματα που αντιμετώπιζε η Γαλλία εκείνη την εποχή. Επίσης θεωρούσαν την περιουσία αυτή περιττή και μη αναγκαία για την εκκλησία, ακόμα και άμα όλα της τα έξοδα τα πλήρωνε από αυτήν, καθώς οι γαίες της της προσέφεραν τα έσοδα της. Το αποτέλεσμα της λεηλασίας που ακολούθησε ήταν ότι τα λεφτά αυτά φαγώθηκαν για τις δαπάνες της επανάστασης, καθώς και το γεγονός ότι η νέα κρατική εκκλησία ήταν δέσμια των ορέξεων των επαναστατών. Πέραν όμως των εξόδων των επαναστατών, η νέα εθνική βουλή, δεν είχε λεφτά για σχεδόν τίποτε άλλο, ακόμα και όταν εξαφανίστηκαν οι ευγενείς κι οι κληρικοί μαζί τους, οι βουλές, και οι παχυλοί μισθοί τους.

Η κατάργηση του παλαιού κράτους δημιούργησε και άλλα προβλήματα: δεν υπήρχε βάση στο νέο πολίτευμα, και οι Ιακωβίνοι προσπάθησαν να το λύσουν με τη δημιουργία πολλαπλών όρκων. Το τραγελαφικό της υπόθεσης είναι ότι οι εμπνευστές της επανάστασης όπως ήταν ο Βολταίρος, ο Ελβέτιος και Ρουσσώ, είχαν κάνει συνειδητή δουλειά όσον αφορά την αποδόμηση της αξίας όρκου, με αποτέλεσμα αυτοί να μην έχουν καμία ουσιαστικά ισχύ στο μυαλό των ανθρώπων. Πέραν τούτου, ακόμη χειρότερα, το νεοσύστατο «λαϊκό» κράτος είχε και άλλα προβλήματα να λύσει, προβλήματα τα οποία η ιδεολογία, η ίδια, πίσω από την επανάσταση είχε δημιουργήσει. Λόγω της υπερπροβολής των ανθρώπινων δικαιωμάτων (όπως γίνεται και σήμερα δηλαδή), κανείς δεν ήθελε και δεν είχε λόγο να ακούσει τους εκάστοτε ηγέτες ώστε να παραβιάσει αυτοβούλως τα δικαιώματά του.

 Στο βιβλίο τἐλος ο Μπερκ εκφράζει την εκτίμηση ότι η επανάσταση θα τελειώσει μία στρατιωτική δικτατορία και ότι οι κυβερνώντες θα στραφούν εναντίον όλων όσων δεν δέχονται τα δικαιώματά τους. Είναι ασφαλώς αυτονόητο για τους αναγνώστες του μπλογκ, αλλά δεν μπορούμε να μην αναφέρουμε πως οι μόνοι πραγματικά κερδισμένοι από το αιματοκύλισμα της γαλλικής επανάστασης και του χάους που τν ακολούθησε ήταν οι τραπεζίτες και οι χρηματιστές. Διότι πολύ απλά με την κατάρρευση κάθε άλλη αξίας, τα τα πάντα πλέον πουλιόντουσαν, όλοι χρηματίζονταν και κάθε έλεγχος χάθηκε.

Το βιβλίο αυτό περιλαμβάνει αυτές και πολλές άλλες παρατηρήσεις περί των φαινομένων της εποχής. Όποιος θέλει να γνωρίσει τα πρώτα χρόνια της εκτροπής από την Παράδοση και τον αποσυνθετικό και διαλυτικό ρόλο των ιδεολογημάτων της ισότητας και της αριστεράς ωφείλει να διαβάσει αυτό το εκπληκτικά γραμμένο και προφητικό βιβλίο.