ΤΟ ΨΗΦΙΔΩΤΟ ΤΗΣ ΑΜΦΙΠΟΛΗΣ: ΜΙΑ ΕΥΚΑΙΡΙΑ ΣΤΟΧΑΣΜΟΥ

      
Γράφει ο Αναστάσιος  Γιαννάς

Θα ήθελα μία αυθόρμητη και ειλικρινή απάντηση στο ακόλουθο ερώτημα: Αν κάποιος παρατηρήσει το ψηφιδωτό που βρέθηκε στον τύμβο της Αμφιπόλης, και αμέσως μετά κάνει μία επίσκεψη στα σύγχρονα μουσεία τέχνης, ποιο θα είναι το συμπέρασμα στο οποίο  θα  καταλήξει; 

Απαντώ για λογαριασμό σας:  Ότι στην Αμφίπολη υπήρχε μία υψηλή μορφή πολιτισμού, ενώ η εποχή μας χαρακτηρίζεται από την απουσία πολιτισμού. Αυτή η δήλωση μου δεν βασίζεται  στην σύγκριση της τεχνικής αρτιότητας ή της απλής ομορφιάς του εν λόγω ψηφιδωτού, με τα σύγχρονα έργα τέχνης. Βασίζεται σε κάτι πολύ πιο βαθύ : στο πνευματικό κάλλος  που αναδύεται μέσα από αυτό το έργο. Ένα πνευματικό κάλλος τόσο αφανισμένο από την εποχή μας , ώστε το ψηφιδωτό της Αμφίπολης να φαντάζει ως κάτι ξένο προς εμάς, κάτι σχεδόν… απόκοσμο.

Μα, θα αντιτείνει κάποιος, δεν είναι πολύ ''βαριά'' η φράση που χρησιμοποίησες: « … η εποχή μας χαρακτηρίζεται από την απουσία πολιτισμού»; Δηλαδή τα έργα της σύγχρονης ζωγραφικής, οι ουρανοξύστες, τα αυτοκίνητα, τα διαστημόπλοια, τα ηλεκτρονικά βιβλία, τα πανεπιστήμια και οι σχολές, τα ''ατομικά δικαιώματα'', κλπ δεν είναι πολιτισμός; 

Δυστυχώς, στην εποχή μας ο όρος πολιτισμός έχει ταυτιστεί με τα επιτεύγματα της τεχνολογίας, με την δημιουργία μορφών τέχνης που δεν εμπνέονται από έναν ουσιαστικό φιλοσοφικό στοχασμό, αλλά απλώς θέλουν να ''καινοτομήσουν'', από εξωτερικούς κανόνες συμπεριφοράς, από την απόκτηση γνώσης για την γνώση, από την εξύψωση της ατομικής ελευθερίας σε ύψιστο αγαθό κλπ.

Ίρις

Αντίθετα, για την αρχαία πνευματική αριστοκρατία, το ύψιστο  ιδεώδες  όσον αφορά τον σκοπό του ανθρώπου, ήταν να μπορέσει να συντονιστεί με τα λαμπρά αρχέτυπα  της  κοσμικής δημιουργίας, να ''διακτινιστεί'' μέσα στις φωτεινές συμπαντικές μορφές, τις πλατωνικές Ιδέες, ακροβατώντας πάνω στα πολύχρωμα τοξοειδή μονοπάτια της  Ίριδας• το ύψιστο ιδεώδες ήταν, η μετουσίωση των υλικών Μορφών σε χρυσές, αιθέριες, αιώνιες Μορφές.

Και σήμερα; Αχ, ναι, σήμερα; μια βουβή, βαριεστημένη, υλιστικά διαμορφωμένη κοινωνία, που δεν μπορεί να κοιτάξει στους φωτεινούς αιθέρες, σαν να φοβάται μην καεί , όπως καίγονταν τα παλαιά φιλμ των φωτογραφικών μηχανών όταν εκθέτονταν στο πολύ φως.

Οι αρχαιολόγοι στην εποχή μας, σκάβουν και βρίσκουν τον Ερμή, τον Πλούτωνα και την  κοκκινομάλλα Περσεφόνη, να ταξιδεύουν σε άλλους κόσμους, μυστικούς και αιώνιους• βρίσκουν τα σύμβολα των κοσμικών δυνάμεων αποτυπωμένα πάνω στην ύλη. Οι αρχαιολόγοι του 4000 μΧ, άραγε τι θα βρουν θαμμένα μέσα στο χώμα; Απολιθωμένα  Smartphones, tablets, Ferrari, πίνακες ζωγραφικής με περίεργα και ακατανόητα σχέδια, φιλοσοφικά εγχειρίδια με άψυχες θεωρίες, ταμπέλες με χρηματιστηριακά διαγράμματα, σύμφωνα συμβίωσης ατόμων του ιδίου φύλου.

Και τότε μεγάλη αναταραχή θα επικρατήσει : Οι αρχαιολόγοι, οι ανθρωπολόγοι και οι ιστορικοί εκείνης της μακρινής  εποχής, θα συνεδριάσουν και θα ορίσουν, ότι το νέο χρονικό σύμβολο της  «προόδου» δεν πρέπει να είναι αυτό  :  -------->  αλλά αυτό : <--------