Η ΠΟΡΕΙΑ ΠΡΟΣ ΤΗΝ ΜΕΤΑ-ΑΝΘΡΩΠΟΤΗΤΑ

Άρθρο του Francesco Lamendola
Μετάφραση: Θεόδωρος Λάσκαρης

 

Αρκετές φορές έχουμε παρατηρήσει ότι, εξαιτίας διαφόρων παραγόντων, συμβαίνει μία πραγματική ανθρωπολογική μετάλλαξη, η οποία δημιουργεί μεταξύ των νέων γενεών και των παλαιών, ένα χάσμα που είναι πολύ πιο μεγάλο και είναι, προπάντων, ποιοτικά διαφορετικό από οποιοδήποτε άλλο που μπορεί να είχε παραχθεί στις προηγούμενες εποχές. Πράγματι, όχι μόνον άλλαξε ο τρόπος του σκέπτεσθαι και του αισθάνεσθαι, αλλά άλλαξαν οι ίδιοι οι μηχανισμοί του σκέπτεσθαι και του αισθάνεσθαι. Ο εγκέφαλος και η καρδιά του ανθρώπου δεν λειτουργούν όπως κάποτε, κατά συνέπεια οποιοσδήποτε τύπος επικοινωνίας έγινε αδύνατος, γιατί όχι μόνον η γλώσσα, αλλά το υπόβαθρο της γλώσσας: ευαισθησία, θέληση, μνήμη, ευφυΐα, κουλτούρα, προσέλαβε μία δομή εντελώς νέα, χωρίς πια σημεία επαφής με τον κόσμο του χθες.

Σε λίγα χρόνια, όταν οι τελευταίοι εκπρόσωποι της προ-μοντέρνας ανθρωπότητας δεν θα υπάρχουν πλέον, θα συμβεί μία κατάσταση  άνευ προηγουμένου: για πρώτη φορά στην ιστορία, η πρόοδος θα βαδίζει μέσα στην πλήρη άγνοια της παράδοσης, και το νέο θα κατασκευαστεί χωρίς πια τον παραμικρό δεσμό με το παλαιό. Δεν θα υπάρχουν πια πρόσωπα ικανά να διαβάσουν και να κατανοήσουν πραγματικά, δεν λέμε την ''Θεία Κωμωδία'', αλλά ούτε τους ''Αρραβωνιασμένους''  του Alessandro  Manzoni , ούτε το ''Κόκκινο  Άλογο'' του Eugenio Corti (Σημ. Μετ. Εμείς θα λέγαμε: Γ. Δροσίνη, Κ. Κρυστάλλη, Αλέξανδρο Παπαδιαμάντη). Θα είναι σαν να ξεκινούν από το μηδέν, από έναν άγραφο πίνακα. Τα πράγματα του παρελθόντος, ακόμη και του πρόσφατου, θα φαίνονται  απόμακρα και ακατανόητα, όσο σήμερα μας φαίνονται απόμακρες οι πυραμίδες των Μάγια χαμένες μέσα στην ζούγκλα ή οι ναοί  Χμερ. Ο χρόνος έχει ισοπεδωθεί, και το βάθος του εξαφανίστηκε: ήδη σήμερα, για πολλούς νέους, ακόμη και μαθητές των λυκείων, δεν υπάρχει διαφορά μεταξύ του Risorgimento και της Αναγέννησης, ή μεταξύ του Bach και του Beethoven, λόγω του γεγονότος ότι ένα συμβάν πριν από τέσσερις ή πέντε αιώνες φαίνεται σε αυτούς τόσο απόμακρο και ακατανόητο όσο ένα που έχει παρέλθει από 200 ή 150 χρόνια. 

Από ψυχολογικής άποψης, το κύριο χαρακτηριστικό των μετα-μοντέρνων ανδρών και γυναικών θα είναι η σχεδόν πλήρης απουσία συναισθήματος ή τουλάχιστον η ριζική αποσύνδεση και ανεπανόρθωτη διάσπαση μεταξύ της σφαίρας των φυσιολογικών αναγκών, συμπεριλαμβανομένης της σεξουαλικότητας, και εκείνης του συναισθήματος. Τα πρόσωπα ικανά να ερωτευθούν και να αγαπούν κάποιον δεν θα υπάρχουν πλέον ή εάν υπάρχουν θα είναι ένα είδος προς εξαφάνιση, αντικείμενο περιέργειας εάν όχι και χλευασμού. Στην θέση τους, θα έλθει μία νέα γενιά, πολύ πραγματιστική και λειτουργική, για την οποία το συναίσθημα θα είναι μία ανεπιθύμητη πολυτέλεια, ένα εμπόδιο και η οποία θα αναζητεί την πρακτική ικανοποίηση των αναγκών της βρίσκοντας έναν κάποιο modus vivendi με τους άλλους, βασισμένο μόνον πάνω στο συμφέρον. Με την συνεχή παραμέληση και  περιφρόνηση, το συναίσθημα θα μαραζώσει και θα πεθάνει. Οι νέες γενιές δεν θα το έχουν πια ανάγκη, και θα απευθύνουν κάθε προσοχή και ενδιαφέρον στην ικανοποίηση των αναγκών τους και στην δημιουργία μιας τεχνολογίας όλο και περισσότερο εξελιγμένης ικανής να προσφέρει -ίσως σε εικονική διάσταση- οποιαδήποτε μορφή πραγματικότητας, εμπειρίας, κατάστασης. Συμπεριλαμβανομένης και εκείνης του να είσαι ερωτευμένος, φορώντας ένα κατάλληλο ηλεκτρονικό εξάρτημα και διασκεδάζοντας για λίγο, όπως κάνουν τα παιδιά με ένα οποιοδήποτε ηλεκτρονικό παιχνίδι, οδηγώντας, για παράδειγμα, ένα αγωνιστικό αυτοκίνητο σε μία πίστα της  Ινδιανάπολης.

Φυσικά, θα είναι μία ανθρωπότητα χωρίς ηθική αίσθηση, διότι το συναίσθημα είναι ένα βασικό βοήθημα για την ανάπτυξη της ηθικής αίσθησης. Η συμπόνια, για παράδειγμα, γεννιέται από την φυσική συμπάθεια προς αυτόν που υποφέρει, έτσι όπως η δικαιοσύνη  ''ανάβει'' στην καρδιά αυτού που βλέπει μία αδικία και θα ήθελε να επανορθώσει. Πράγματι, εάν το συναίσθημα πεθάνει τοτε εξαφανίζεται η αξιολογική κρίση, που είναι αυτή που μας κάνει να θεωρούμε καλό ή κακό ένα πράγμα. Χωρίς το συναίσθημα τα πράγματα δεν θα είναι πια σωστά ή λανθασμένα, καλά ή κακά, αλλά μόνον χρήσιμα ή βλαπτικά.

Τα παλαιά βιβλία και όχι μόνον τα μυθιστορήματα όπως το ''Κόκκινο και το Μαύρο'' ή το ''Έγκλημα και τιμωρία'', αλλά και τα εγχειρίδια της ψυχολογίας και της ψυχιατρικής θα παραμεριστούν ως μαρτυρίες μιας ανθρωπότητας ακόμη τυλιγμένης στα δίχτυα μιας ''μαγικής σκέψης'' και μιας επιστήμης που δεν είχε απελευθερωθεί από ξεπερασμένα πράγματα, όπως η ενοχή και η ''ετεροκατευθυνομενη'' ηθική. Θα είναι μία ανθρωπότητα μετα-ανθρώπινη, χωρίς κανένα δεσμό με το παρελθόν, και άρα, σε τελευταία ανάλυση, ένα νέο ανθρώπινο είδος, του οποίου το κύριο χαρακτηριστικό θα είναι η ισχυρή ανάπτυξη του ορθολογισμού εις βάρος του συναισθήματος και της ηθικής.

Σημειώσεις:

Α) Δεν είναι μόνον αυτή η, όχι και τόσο, μελλοντική κατάσταση (δηλ. η μετα-ανθρωπότητα) που πρέπει να μας βάλει σε σκέψεις, αλλά επίσης να μην ξεχνάμε πόσο ανατρεπτικό ήταν το πέρασμα από την παλαιότερη εποχή στην μοντέρνα.  Οι ''Μορφές'' που κάθε εποχή δημιουργεί υποδεικνύουν την αίσθηση-θέαση που έχουν οι άνθρωποι για τον κόσμο. Κοιτάξτε λοιπόν την γεωμετρία των  ''Μορφών'' μιας παλαιότερης εποχής και εκείνη της μοντέρνας εποχής. Μπορεί να μην τετραγωνίσαμε τον κύκλο, όμως τον κόσμο τον τετραγωνίσαμε και μαζί με αυτόν,  την καρδιά και τον νου μας.

Β) Ήδη ζούμε στην μετα-ανθρωπότητα: εδώ και χρόνια προβάλλεται στην τηλεόραση ένα σήριαλ στο οποίο δύο ηλίθιοι άνδρες, ομοφυλόφιλοι, συζούν και μεγαλώνουν ένα μικρό παιδάκι. Όχι μόνον όλο το πολιτικό σύστημα δεν ενδιαφέρθηκε να εμποδίσει αυτή την προβολή, αλλά δεν υπήρξε ούτε μία κοινωνική ομάδα η οποία να ''μετράει'' και να έχει ισχύ, που να διαμαρτυρηθεί γι’ αυτό το γεγονός. Φανταστείτε να συνέβαινε κάτι τέτοιο την δεκαετία του ’30, οι υπεύθυνοι θα είχαν φάει δέκα χαστούκια και θα είχαν απολυθεί με τις κλωτσιές. Αν σήμερα επιχειρηθεί κάτι τέτοιο, τα χαστούκια και τις κλωτσιές θα τις φάνε οι ''ομοφοβικοί-μισαλλόδοξοι'' που τους απέλυσαν, και βιαιοπράγησαν εναντίον των  ''συνανθρώπων μας  με διαφορετικές αντιλήψεις''.

Ως  υπνοβάτες, ζούμε μέσα στην μετα-ανθρωπότητα χωρίς να το έχουμε συνειδητοποιήσει.