"ΕΙΝΑΙ Η ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΗ ΑΣΘΕΝΕΙΑ ΗΛΙΘΙΕ"

Το ακόλουθο άρθρο δημοσιεύεται καθώς δίνει τη φιλοσοφική διάσταση εκείνων που συμβαίνουν σήμερα. Εάν αυτά δεν γίνουν πλήρως κατανοητά, μην περιμένετε ανατροπή του τωρινού συστήματος που καταστρέφει τις ζωές μας. Για να πολεμήσουμε κάτι, πρέπει πρώτα να ξέρουμε τι πολεμάμε και επιπλέον με τι θα το αντικαταστήσουμε.

                                                                                                                                              Θεόδοτος

Αναστασίου  Γιαννά

                                       

 ( Παράφραση του τίτλου  «Είναι ο καπιταλισμός ηλίθιε», του βιβλίου του Ν. Μπογιόπουλου.)

   Εάν ο   Ν. Μπογιόπουλος βρισκόταν στην Σοβιετική ένωση το 1991 (δηλαδή την περίοδο που κατέρρευσε το Σοβιετικό σύστημα) τι τίτλο θα έδινε στο βιβλίο του; Με την ίδια λογική, ο τίτλος θα έπρεπε να είναι :« Είναι ο κομμουνισμός, ηλίθιε». Τις πταίει λοιπόν; Αυτό το ζήτημα σκοπεύουμε τώρα να εξετάσουμε. Όταν ερευνούμε μία ασθένεια πρέπει πρώτα απ΄όλα να επικεντρωθούμε στο βασικό αίτιο της ασθένειας και όχι στα συμπτώματά της. Για παράδειγμα, πρώτα θα δούμε τι είναι αυτό που προκαλεί την  φυματίωση και μετά θα ασχοληθούμε με τον πυρετό που προκαλεί αυτή η ασθένεια. Ο καπιταλισμός είναι το σύμπτωμα και όχι η ασθένεια. Μήπως ο Μαρξισμός λοιπόν βρήκε ποιο είναι το αίτιο της ασθένειας; Ας δούμε τι λένε πάνω σε αυτό δύο κλασικοί της κοινωνιολογικής επιστήμης , ο Werner Sombart  και o Max Weber:  «Ο αντικαπιταλισμός του Sombart είναι απόλυτος. Αυτός δεν ακολουθεί τον Μαρξ, που δικαιολογεί τον καπιταλισμό ως σύστημα που ανταποκρίνεται στην αστική κοινωνία και στην παρούσα ιστορική φάση της ανθρώπινης εξέλιξης. Ο Sombart, πράγματι, δεν είναι Μαρξιστής, ακριβώς γιατί βλέπει καθαρά ότι ο σοσιαλισμός που προδιαγράφει ο Μαρξ είναι ένα σύστημα φτιαγμένο απ’ το ίδιο υλικό που είναι φτιαγμένος και ο καπιταλισμός: ένα υλικό σύστημα οργανωμένο με βάση τις τάσεις στις οποίες είναι προσανατολισμένος ο καπιταλισμός. Το προλεταριακό σύστημα δεν είναι, από ποιοτικής απόψεως, διαφορετικό από εκείνο των αστών: και τα δύο είναι εκδηλώσεις της οικονομικής εποχής, μιας εποχής βουτηγμένης στον υλισμό (…) Όμως αυτό που είναι σημαντικό στον Sombart, σε σχέση με τον Μαρξ, είναι το ολικό αναποδογύρισμα της θεωρίας του ιστορικού υλισμού. Για τον Μαρξ, όπως είναι γνωστό, ο καθοριστικός παράγοντας στην ιστορία δεν είναι από πνευματικά κινήματα ή ιδανικά, αλλά η οικονομική στιγμή της κοινωνικής ζωής, η «δομή», συγκεκριμένα, της παραγωγικής δραστηριότητας των υλικών αγαθών.

Για τον Sombart, κάθε οικονομικό σύστημα – η Μαρξιστική «δομή» - δεν αντιπροσωπεύει παρά την αντικειμενοποίηση ενός ΠΝΕΥΜΑΤΟΣ που το κυριεύει και, μέσα στο πλαίσιό του, υπερτερεί. Το οικονομικό πνεύμα (Wirtschaftsgeist), πάνω στο οποίο ένα ορισμένο σύστημα διαμορφώνεται, είναι μία αντικειμενική, πρωτογενής ουσία – θα λέγαμε μία Πλατωνική Ιδέα – που σε μία ορισμένη στιγμή εμφανίζεται στην ιστορία και αρχίζει να εκδηλώνεται σε μία ορισμένη οικονομική νοοτροπία».Ψάχνουμε λοιπόν για ένα «πνεύμα», μία «ψυχική κατάσταση», για ένα «φάντασμα» όπως θα έλεγε ο Μαρξ .

Ο Max Weber, αναζητώντας αυτές τις δυνάμεις, επικέντρωσε την προσοχή του σ’ εκείνο το ρεύμα του Προτεσταντισμού που ονομάστηκε Πουριτανισμός (απ’ το Puri= Καθαροί) με μέγα διδάσκαλο και προφήτη τον Ιωάννη Καλβίνο (1509-1564).Εξετάζοντας λοιπόν αυτή την αίρεση που είναι ένα μείγμα γνωστικισμού και παλαιοδιαθηκικού Ιουδαϊσμού, βρήκε ότι είχε καταστρεπτικές συνέπειες πάνω στον ανθρώπινο ψυχισμό, δημιουργώντας μία έντονη αίσθηση υπαρξιακής μοναξιάς. Προσπαθώντας λοιπόν ο άνθρωπος να γεμίσει αυτό το κενό και την μεταφυσική του ανασφάλεια, ανέπτυξε εκείνους τους νοητικούς και ψυχικούς μηχανισμούς που οδήγησαν στην  ανάπτυξη του πνεύματος του καπιταλισμού. Εν ολίγοις, το αίτιο του καπιταλισμού  είναι η ανάπτυξη  μιας  πνευματικής ασθένειας. Έτσι λοιπόν ο Μπογιόπουλος και οι παρεμφερείς του, όταν ερευνούν τα αίτια της πτώσης της Σοβιετικής Ένωσης, ας μην επικεντρώνονται μόνον στα προβλήματα τεχνοκρατικής φύσης  ή  στις ιδεολογικές ανακολουθίες  που συνέβησαν εκεί, αλλά καλά θα κάνουν να ψάξουν πολύ βαθύτερα, για να βρουν ποια ήταν η πνευματική ασθένεια που προκάλεσε την διάλυση του Σοβιετικού συστήματος, χρησιμοποιώντας και άλλα εργαλεία μελέτης εκτός αυτών που συνήθως χρησιμοποιούν. Δηλαδή την Πλατωνική και Αριστοτελική σοφία, αλλά και την Βυζαντινή πνευματική παράδοση. Και μια που αναφέραμε το Βυζάντιο :  έζησε για 1100 χρόνια. Αντίθετα το Σοβιετικό imperium διήρκεσε για ... 70 χρόνια. Μήπως το Βυζάντιο δεν είχε εχθρούς;  Πάμπολλους ,  εσωτερικούς και εξωτερικούς. Γιατί λοιπόν μπόρεσε να ζήσει για τόσους αιώνες; Ας το ερευνήσουν.

   Τελειώνοντας, ας συνοψίσουμε τα συμπεράσματα που βγαίνουν από αυτή την ανάλυσή μας καθώς και από τα προηγούμενα άρθρα μας σε αυτό το μπλόγκ :

Οι έρευνες των Max Weber και Werner Sombart πάνω στο φαινόμενο του καπιταλισμού, έφεραν στο φως ένα γεγονός αποφασιστικής σημασίας : το καπιταλιστικό σύστημα δεν δημιουργήθηκε μόνον εξαιτίας των τεχνικών αλλαγών στις παραγωγικές διαδικασίες, ούτε εξαιτίας της απλής και μόνης θέλησης για κερδοσκοπία. Το καπιταλιστικό σύστημα αντανακλούσε και εξυπηρετούσε ένα πνεύμα, μία αντίληψη, ένα σχέδιο για τον κόσμο. Εν ολίγοις, μία αιρετική θρησκευτική διάσταση.

Το πρώτο μεγάλο εμπόδιο για την επίτευξή αυτού του σχεδίου ήταν ο Μεσαιωνικός κόσμος και το πνεύμα που επικρατούσε τότε. Μετά την καταστροφή αυτού του πνεύματος ,  έγινε η εμφάνιση της θρησκευτικής αίρεσης του πουριτανισμού, η οποία διαμόρφωσε το καπιταλιστικό σύστημα. Καταλήγουμε με λοιπόν ότι:

1) Ο πουριτανικός προτεσταντισμός, που είναι ένα μείγμα γνωστικισμού και παλαιοδιαθηκικού Ιουδαϊσμού ,δημιούργησε εκείνους τους νοητικούς και ψυχικούς μηχανισμούς που οδήγησαν στην  ανάπτυξη του πνεύματος του καπιταλισμού.

2) Το καπιταλιστικό σύστημα, αλλά και η μαρξιστική θεώρηση του κόσμου αντανακλούν , κάτω από διαφορετικές όψεις, αλλά υπό τον ίδιο πυρήνα, αυτό το γνωστικό πνεύμα.

3) Αστικές οργανώσεις όπως οι μασονικές στοές και τα κοινοβουλευτικά κόμματα, είναι φορείς και πολιτισμικοί- πολιτικοί διαχειριστές αυτού του πνεύματος.

Έτσι λοιπόν, το σύμπτωμα του καπιταλισμού θα εξαφανιστεί, όταν εξαφανιστούν οι πνευματικές ανωμαλίες που το προκάλεσαν.